Türkmenistanda türkmen pasportyndan başga-da rus pasporty bolan adamlar ýene işinden boşadylýar. Şeýle-de bolsa, Nyýazowyň döwründen tapawutlylykda, Moskwa bilen Aşgabadyň arasynda uly dawa garaşmaly däl.

Türkmenistanda goşa raýatlygy bolan ýurduň ýaşaýjylaryny kemsitmek dowam edýär. Muny tassyklaýan täze ýagdaýlar Wenanyň “Hronika Türkmenistan” internet çeşmesi tarapyndan neşir edildi.

Ol 2011-nji ýylyň sentýabr aýynyň ahyrynda türkmen we rus pasporty bolan bäş işgäriň Türkmenistanyň Baş prokuraturasyndan işden gitmäge mejbur edilendigini habar berdi. Işinden aýrylandan soň, prokuraturada umumy ýygnak geçirildi, onda goşa raýatlygy bolan işgärleri gözlemegiň dowam etdiriljekdigi habar berildi.

Bu sorag 2003-nji ýyldan bäri howada durýardy

Russiýanyň "Moskowskiýe Nowosti" gazetiniň habaryna görä, soňky hepdelerde “Türkmentelekomda” we Goranmak ministrliginde şuňa meňzeş işden çykarylmalar boldy. Prezident administrasiýasynyň ygtyýaryndaky "Oguzkent", "Nissa" we "Prezident" Aşgabat myhmanhanalary goşa raýatlygy bolan işgärleriň hemmesini işden aýyrdy.

Bolgariýada işleýän Türkmen Helsinki Adam Hukuklary Gaznasynyň (THF) başlygy Tajigül Begmedowa, Doýçe Welle bilen geçirilen söhbetdeşlikde öňki az sanly prezident Nyýazowyň döwründe milli azlyklary, şol sanda rus dilli adamlary yzarlamalaryň yzygiderli güýçlenýändigini ýatlady. Bu, 2003-nji ýylda, Aşgabat Russiýa bilen goşa raýatlyk baradaky şertnamadan birtaraplaýyn yza çekilende iň ýokary derejesine ýetdi.

Begmedowa: "Şondan bäri bu mesele howada durdy. Biziň guramamyz, adamlaryň Russiýa raýatlygyndan ýüz öwürmelidigi, şeýle hem serhetde şeýle adamlara azar berlendigi barada birnäçe hakykaty tassyklady"-diýdi Begmedowa. Onuň sözlerine görä, goşa raýatlygy bolan döwlet işgärleriniň hem işden aýrylmagyna garaşylýar.

Ynsan hukuklaryny goraýjy THF-iň 2003-nji ýylda kanunyň yza çekiji güýjüniň ýokdugyny belläp, bu ýörelgäniň 1993-nji ýylda Türkmenistanyň käbir raýatlarynyň rus pasportlaryny alan rus-türkmen şertnamasyna-da degişlidigini belleýär. Şonuň üçin bu adamlar ikinji raýatlygyndan mahrum edilip bilinmez we bu meselede kemsidilmeli däldir.

Türkmenleriň goşa raýatlyk meselesi hakynda dymýarlar

Mälim bolşy ýaly, Russiýa Türkmenistanyň 1993-nji ýyldaky şertnamadan çekilmegini ykrar etmedi, ýöne Moskwa bu görnüşlü raýatlarynyň hukuklaryny goramak üçin aýgytly çäreleri görmedi. Emma, ​​Täjigül Begmedowanyň belleýşi ýaly, Nyýazowyň döwründe diskriminasiýa sezewar bolanlar bozulan hukuklaryny dikeltmek üçin käwagt türkmen häkimiýetlerine täsir etmäge synanyşýardylar. Bu Russiýanyň ilçihanasynyň üsti bilen - bellikler we ş.m. Begmedowa: "Öň görlüp-eşidilmedik ýagdaýlar bar, ýöne häzirki döwürde käbir geosyýasy gyzyklanmalar sebäpli bu meseleler Russiýada çözülýär" -diýdi.

Merkezi Aziýa boýunça nemes hünärmeni Maýkl Laubş resmi nukdaýnazardan seredilende, Aşgabadyň Moskwa bilen bolan dawasynda käbir hakykatyň bardygyny belleýär. Galyberse-de, Russiýanyň özi goşa raýatlygy ykrar etmeýär, ýöne Türkmenistanyň bu instituty saklamagyny isleýän ýaly.

“Elbetde, Türkmenistanda goşa raýatlygy bolan adamlaryň derejesi meselesi syýasy we kanuny çözgüt tapmaly. Mysal üçin, ÝB-iň özünde-de beýle adamlar raýatlykdan birini saýlamaly. Türkmenistan üçin Russiýanyň raýatlygyna eýe bolmak, ýeňilmek we girdeji ýitirmek howpuny aňladýar - bu kabul ederliksiz "-diýdi Laubş.

Aşgabat üçin signal?

Bilermeniň pikiriçe, ikitaraplaýyn diskriminasiýa Türkmenistanda adam hukuklarynyň umumy bozulmagydyr. "Mysal üçin, mekdeplerde okuwçylaryň ene-atalarynyň ikinji raýatlygy barmy ýa-da ýokdugy barada maglumat bermelidigi barada maglumat aldyk" -diýip, Maýkl Laubş Doýçe Welle bilen söhbetdeşlikde düşündirýär.

Onuň pikiriçe, Ýewropa Parlamenti iň bolmanda Aşgabat şäherine duýduryş bermeli, sebäbi bu meselede uly öjükme bar. Bilermen: "2003-nji ýylda Moskwa bilen Aşgabadyň arasyndaky dawa güýçli boldy" -diýdi. Beýleki tarapdan, onuň pikiriçe, Russiýanyň özi bu meseläni Ýewropa Geňeşinde gozgamaly.

Türkmen adam hukuklary aktiwisti Täjigül Begmedowa Doýçe Welle bilen eden söhbetdeşliginde geçen hepde Warşawada tamamlanan ÝHHG / DGAHB-iň ýyllyk ýygnagynda Türkmenistanda goşa raýatlygy bolan adamlaryň hukuklarynyň bozulmagy meselesiniň gozgalandygyny aýtdy. Begmedowa sözüni jemleýär: "Elbetde, ÝHHG muňa üns berýär, ýöne mundan soň näme boljakdygy şu sorag".

Awtory: Witaliý Wolkow

Redaktor: Wladimir Dorohow

Doýçe Welle