NBCA analitikleriniň pikiriçe, Prezident Saparmurat Nyýazow ölenden soň, Türkmenistanda jemgyýetçilik-syýasy ýagdaýyň ösmegi içerki türkmen sebit elitalarynyň ylalaşyga gelmek ukybyna bagly bolar.
21-nji dekabrda, Nyýazow ölenden soň, ýurduň häkimiýetleri milli ýas yglan etdiler we daşarky serhetleri ýapdylar. Döwlet Howpsuzlyk Geňeşiniň we Ministrler Kabinetiniň bilelikdäki mejlisinde prezidentiň wezipelerini premýer-ministriň orunbasary Gurbanguly Berdimuhammedow wagtlaýyn ýerine ýetirer diýen karara gelindi. (Prezident Nyýazow hem premýer-ministrdi.)
Konstitusiýa laýyklykda, şeýle ýagdaýlarda Mejlisiň başlygy Öwezgeldi Ataýew prezident bolmaly, ýöne bilelikdäki ýygnakda “Baş prokuratura tarapyndan oňa garşy jenaýat işiniň başlanmagy sebäpli [Ataewi] bellemekden saklanmak kararyna gelindi”.
Konstitusiýa laýyklykda döwlet baştutanyny saýlamak iki aýyň içinde geçirilmeli. NBCA analitikleri mirasdüşeriň ýoklugy, daşary syýasatyň ileri tutulýan ugurlary, şeýle hem gowşak raýat jemgyýeti sebäpli Türkmenistanda ýagdaýyň garaşylmaýandygyny we birnäçe ugurda ösüp biljekdigini bellediler.
Syýasatşynas Eduard Poletaýewiň pikiriçe, iň amatly ýagdaý, ýagdaýy gözegçilikde saklamaga we tertip-düzgüni üpjün edip biljekdigini subut etjek lideriň ýa-da toparyň döremegi bolup biler, ýöne has erbet wakalary hem aradan aýyrmaýar.
Poletaýewiň pikiriçe, "Hüseýiniň rejimi Yrakda ýykylansoň ýa-da 90-njy ýyllarda Albaniýada bolşy ýaly, giň ýaýran anarhiýa başlap biler. - Türkmenbaşy ulgamy birek-birege garşy tire-taýpalary esaslandyrýandygy sebäpli, adamlar birek-birege ynanmaýarlar. Ulgam şeýle boldy welin, adamlar Türkmenbaşynyň göwnünden turmak üçin hatda öz töweregindäki agzalary hem bermäge taýýardy.”
NBCA Türkmenistan analitigi Mars Saryýew "raýat jemgyýeti bolmadyk halatynda sebit elitalarynyň rolunyň ýokarlanjakdygyna" ynanýar. Hususan-da, Saryýew Türkmenbaşa degişli bolan Ahal taýpasy bilen wekilleriniň köpüsiniň berk ykdysady pozisiýalaryna eýe bolan Mary taýpasynyň arasynda gapma-garşylyk ähtimallygynyň ýokarydygyny aýdýar.
Saryýew: "Bu göreş beýleki sebit elitalaryndan aýrylmaga sebäp bolar, şonuň üçin ýugoslaw ýagdaýy ösdürmek mümkinçiligini aradan aýyryp bolmaz" -diýdi.
Käbir bilermenler, ýolbaşçylaryň sebit elitalary bilen şertnamalary baglaşmak üçin meýdança öwrüljek şerti bolan ýagdaýynda, howpsuzlyk güýçleriniň aýgytly rol oýnap biljekdigini öňe sürýärler.
Türkmen adam hukuklary aktiwisti Täjigül Begmedowa “jemgyýet anyk çärelere taýyn däl” bolany üçin mundan beýläkki işler üçin esasyň oppozisiýany daşary ýurtlarda birleşdirmäge umyt baglaýar.
Begmedowa: "Oppozisiýaçylar, adam hukuklaryny goraýjylar we işjeň raýat ugry bolan adamlar birleşmeli" -diýdi. "Olar halkyň liderini saýlamagy, adamlaryň saýlajak maksatlaryny görkezmegi üçin şert döretmeli."
NBCA analitikleri, daşarky güýçleriň täze lideriň döremegine kömek etmäge taýýar däldigini, emma türkmenleriň energiýa çeşmeleri bilen gyzyklanýan döwletleriň häzirki ýagdaýa üns bermejekdigini bellediler.
Poletaýew: "Türkmenistan nikalaşýan gyzyň döwrüne öwrülýär, köp sanly güýç bilen täzeden durmuşa çykmak isleýän owadan dul aýal" -diýdi.
NBCA
(NBCA sebitdäki dürli syýasy teswirçilerden teswirler we derňewler berýär.)
