TIPÇ, türkmen zyndanynda dowzahyň ähli tegeleginden geçen bir aýalyň ýatlamalaryny çap edip başlady. Ol henizem Türkmenistanda ýaşaýar we uly kynçylyk we töwekgelçilik bilen bu ýazgylary ýurduň daşyna daşamagy başardy. Bu materialy birneme redaktirledik, awtory kesgitläp boljak nokatlaryny aýyrdyk.
Bu koloniýa aýallar koloniýasy diýilýär. Bir ýyl töweregi oturanymdan soň, ölerin öýdüp gorkdum we bu elhenç türme hakda hakykaty hiç kim bilmez. Iň esasy zat, “DZK - 8 - Daşoguz zenan koloniýalary” diýlip atlandyrylýan bu düwün çukurynda adamlar nämäniň erbet, wagşy iki aýakly jandaryň ýaşaýandygyny bilmezler öýdüp gorkdum. Ýurduň howpsuzlyk güýçleriniň başynda durýan olar ýaly ahlaksyz görnüşler, gynansak-da, tutuş Nyýazow ulgamynyň ahlaksyzlygyny kesgitleýär.
Türmede otyrkam, daşarky dünýä köp hat ýazmaga we ibermäge synanyşdym. Bagtymyza, olaryň köpüsi barmaly ýerine ýetdi. Muny nädip etdim? Beýleki adamlara hyzmat edip biljek bu aragatnaşyk kanalyndan mahrum bolmazlyk üçin syryny açjak däl. Redaktorlara hödürleýän hatlarymyň hemmesi dürli salgylarda saklanýardy, ýöne howpsuz ýerde, olary gowulaşdyranymdan soň, olaryň gysgaça mazmunyny we käbir umumylaşdyrmalary çap etmegi öz borjum hasapladym, çekişmeleri redaktora ibermezden ozal edýärin.
Olary ýygnamak üçin birneme wagt gerek boldy, käbirlerini tapmadym; megerem, ynanýanlarym olary ýok etdi. Hawa, bu geň däl: eger şeýle hatlar tapylsa, betbagtlyk geler. Olary daşary ýurda ibermek hem bir mesele, hemmelere ynanyp bolmaz. Ygtybarly pursat tapmak üçin alty aý gerek boldy. Ibermezden ozal ýazylanlary üns bilen täzeden okadym, hiç zat könelmedi, artykmaç zat ýok. Prezident Nyýazow 2004-nji ýylyň oktýabr aýynda we 2005-nji ýylyň iýun aýynda DZK-8 barada iki gezek çykyş edipdi. Görnüşe görä, ol ýerdäki bikanunçylyga gaharly ýalydy, ýöne gaty ýumşakdy; görnüşi ýaly, oňa ol ýerdäki zatlar aýdylýar. DZK-daky bikanunçylyga gaharly bolan soňky çykyşyndan soň, jaňdan jaňa çenli sekiz ýyl tussaglykda oturan ýakynda boşadylan dostuma baryp gördüm. Ol: "Ol ýerde hiç zat üýtgemedi" -diýdi.
Bir ýyldan gowrak tussaglykda bolanymdan soň, netijä geldim: türmeler jemgyýetimiziň aýnasy. Tutulan ýerlerinde bikanunçylyk, adam mertebesini kemsitmek we ol ýerdäki adamlara ikinji derejeli jandarlar hökmünde garalsa, jemgyýet medeniyetli hasap edilip bilinmez. Syýasy ulgam, organlary adam şahsyýetini basmaga hyzmat etse, adamkärçilikli hasap edilip bilinmez. Zorluk arkaly adam durmuşyny tertipläp bilmersiňiz we bu adamy has akylly, mylaýym ýa-da gowulaşdyrmaýar. Häzir, meni türmä getiren gülkünç, ýöne pajygaly wakany suratlandyryp başladym. Özüm hakda gysgaça. Men özümi Baýramgül Annaýewa diýip atlandyraryn - meniň beýan eden zatlarymyň hemmesinde bu ýeke-täk geň zat, meniň adym toslama, emma beýleki zatlaryň hemmesi hakykat. Hünärim boýunça mugallym; uniwersiteti rus dili we edebiýaty hünäri bilen tamamladym. Mekdepde köp ýyllap mugallymçylyk etdim. Ýurduň garaşsyzlygy yglan edilenden soň, meniň hünärim talap edilmedi. Meni işden aýyrdylar. Sebäbi bir sebäp tapyldy, men türkmenleri gowy bilemok - ejem rus, kakam türkmen. Aslynda türkmenlerden ejiz bolsamam, islendik milli türkmen aýal-gyzlary ýaly milli däp-dessurlary hormatlaýaryn we bilýärin. Ýoldaşym, meniň ýaly ýarym türkmen, olam işsiz galdy.
Men “ownuk zatlary getirmek gatnawjysy” bolmaly boldum– bir zat edip ýaşamaly. Men Eýrana iki gezek gidip geldim. Bu iş girdejili boldy. Gümrükhanada köne dostum Abadan bilen tanyşdym, onuň bilen institutda okadyk, birnäçe wagtlap bile işledik, ony mähirli, edepli aýal hökmünde tanadyk. Söwda meselelerinde eýýäm birneme tejribesi bardy, men oňa köp tarapdan ynanýardym we ýene-de haryt satyn almaga gitmegi makul bildik. Ol gitmezinden ozal agamdan birnäçe dollar karz alypdy. Tussaglyk. 2002-nji ýylyň ýanwar aýynda adamsyny ejesini görmek üçin Mara ugratdym. Agşam sagat ýedi töweregi Abadan jaň edip, meni çaýa çagyrýar: “Näme gamlanyp otyrsuyň? Gel, gybat edeli...” Men gelip, gapynyň jaňyna jaň edýärin. Gapyny nätanyş bir adam açýar. -Baýramgülmi? - Hawa. - Içeri giriň, myhman bolarsyňyz. Girdim, otagda ýene dört sany daýawadam bar. Abadan gözýaş dökýärdi. Näme bolýandygyna düşünemok, biri-birine birneme meňzeýän erkeklere soragly seredýärin. Gara-gara dymýan bäş adam bilen Abadan bilen bilelikde çykýarys. Daşarda garaňkylyk – göz gözi görenok. Çyralary öçük duran iki awtoulagy zordan tapawutlandyryp bolýar. Biz ogry kimin, belki käbir garakçynyň eline düşen bolmagymyz mümkin? Galyberse-de, olaryň hiç biri-de özüni tanatmady, ýöne öz aralarynda gysga sözlerden soň, diňe organ işgärleriniň beýle hereket edip biljekdigine düşündim. Abadan ikimiz aýry awtoulaglarda oturdyk. Çep tarapdaky kabinada gaty daýaw biri bar, sagda-daýene şeýle biri. Nirä barýandygymyzy bilip bilemok. Aladaly, ýöne gorky ýok. Meniň pikirimçe, bu diňe düşünişmezlik. Bizi biri bilen ýalňyşdylar we ýakyn wagtda hemme zat belli bolar. Garakçylar bolsa näme etmeli? Ýöne biz, garyplardan, näme alyp bilerler? Goý, ýanýoldaşlarymyz millioner bolsun!... Ýogsam olaram, prezident Nyýazowyň aýdyşy ýaly, garamaýaklar.
Maşyn Içeri işler ministrliginiň ýanynda haýallady, durmady, çepe öwrüldi. Bazara gitmek üçin birnäçe gezek ýanyndan geçen derwezelerimizden girýäris, derrew ýapýarlar. Ulagdan düşdük. Guýa meňzeýän howly. Belki, gijäniň garaňkylygy sebäpli şeýle bolup görünýär. Binanyň içine girip, uzyn, ýagty ýagtylandyrylan koridora alyp barýarlar. Abadany bir otaga äkidilýär, meni başga bir otaga äkidýärler. Esgerleriňizden başga hemme kişiniň raýat eşiğinde, geýim geýýän ýekeje adamyň ýokdugyna ünsi çekýärin. Ine, özümi jenaýatçy ýaly duyan ýerim, ýok, has dogrusy, öňümiň bir ýerinden ýürekgysgynç adam gykylygyny eşidenimde. Bu bir adamyň sesi ... We gorky meni doldurdy ... Meni bir otaga alyp gitdiler, gapy açyk galdy - birnäçe wagtdan soň Abadanyň ýalbarýan sesini eşitdim, soňra bolsa onuň gykylygy iňňildeýär we aglaýar. Men titreýärin we bir ýandan özümi ele aljak bolýaryn. Garawulym, garşymda oturan güýçli adam, dostumyň nalasyny eşidendigime göz ýetirip, şol ýerdäki esgere gapyny ýapmagy buýurýar. Tetris oýnamak üçin kompýuterde oturýar. Ekrany göremok, ýöne dörtburçluklaryň aşak düşýän sesini eşidýärin. Beýnim şeýle bir dartgynly welin, hemme zat ýadymda we eşidýärin. Ýapyk gapydan bir adamyň gykylygyny, Abadanyň gaty sesini eşidip bilersiňiz... Kompýuter oýunlaryny oýnamagy halaýan oglum ýadyma düşýär. Ejesiniň nirededigini bilýärmi? Ýoldaşym haçan gaýdyp geler?
Birden gapy açylýar, bir tanyş daýaw adam içeri girýär-de, boýnumyň ýeňsesinden sessiz-üýnsüz tutýar we sözüň doly manysynda meni itekläp diýen ýaly indiki otaga alyp barýar. Göz öňüne getiriň, agramym altmyş kilogram, uzynlygym bir ýüz ýetmiş santimetr, ýöne men onuň penjesinde oýnawaç ýaly. Ol meni açyk gapydan içerik itdi we men üç metr çemesi uçup, diwara ýykyldym, bagtyma, özüme zyýan bermedim, ýöne özümi bir ýerime zyýan ýeten ýaly alyp bardym. Dogry, bu agyrym bardy, ýöne ahlak taýdan ... Bütin ömrümde hiç kim maňa barmagynam batyrmady. Men töweregime seredýärin. Polda meýilli, hereketsiz, arkasyndan elleri daňylan bir adamy görýärin. Aýakgaby ýok, eşikleri we balaklary dyzyna çenli çekilen, ýanynda polisiýa taýagy we suwdan doldurylan iki sany plastik çüýşe golaýda gana boýalan. Näme üçin bu ýere getirildim? Gynamalar üçin? Ýok, başda maňa gorkuzmak sapagy bermegi ýüregine düwdüler. Bu, Türkmenistanyň Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň kazyýetden öňki tussag merkeziniň kameralarynda okadyldy.
Ýakyndan syn edýärin. Otagyň düýbünde bir aýal nähilidir bir oturgyçda gapdal oturan, elleri oturgyjyň arkasynda eli daňylan, ýarym ýalaňaç, ýokarky içki eşigi ýok. Saç bulam-bujar, gözünüň aşagynda ýüzüniň hemme ýerinde diýen ýaly gögermeler we ganamalar bar. Meni oňa tarap iteklediler ... Allajan, bu Abadan! .. Gözüme ynanman gorkudan doňdum. Olar meni şeýle bir iteklediler welin, ony oturgyjyndan tasdan ýykýadym, aşakda poluň üstünde ýyrtyk jempiri bardy. Oňa näme edilenini aýdyp biljek däl, ýöne meniň içim gysýardy, dostuma kömek edip bilmejekdigimi bilip, gözlerimden ýaş döküldi. Urulmakdan dodaklary çişipdi, dilini zordan herekete getirip bilýärdi we agzyndan gan akýardy.
"Baýramgül-jan, eziz dostum" -diýip, ýuwaşlyk bilen aglady we "aýdýanlaryna gol çek" diýdi. Meniň üçin, özüň üçin ... Olar seni öldürerler ... Hiç zada düşünmän, ilki oňa, soň dostumyň arkasynda elinde taýak bilen duran jellatyna seredýärin, edil özüni görkezýän ýaly. "Gol çek, gol çek" -diýip, sözüni dowam etdirdi, "Türkmenistana iki kilogram, üç, näçe diýseler, neşe getirdigimizi... Meniň demgysmam, ýürek kemçiligim bar, men ölerin ... Indi çydap bilemok ." Dostuňa rehimiň gelsin, eziz Baýramgül, gol çek ... Ýogsam men çydap bilmerin. ... "Bizede ölmegiňiz gerek" -diýip, jellat maňa gaharly seretdi. -Nirä gider? Eger gol çekmese, onam beýle ederis. "Sen sygyr ýaly sagdyn" -diýip, saçyndan tutup, oturgyç bilen birlikde ýokary galdyrdy. - Kardiologymyz, ýüregiňizde hiç hili kemçilik ýok diýdi, ýalandan aýdýaň ... Bilýärin, men siziň ýaly adamlara köp çemeleşdim, çydap bilersiňiz. Aýallar, pişikler ýaly çydamly. Meniň üstümde siz ýalylaryň hemmesi bar, “meniň ýaly”-diýip, “ýigrenç ýylgyrdy we paýyş sözler aýtdy”, “çydap bilersiniz”.
Bu sözler bilen yzyna gitdi we Abadanyň aňyrsynda adaty bir köne tekjäniň gapysyny açdy, simleri bolan goňur enjamy gördüm, ujunda gysyjy ýaly bir zat bar. Ýöne olar eşiklerden birneme uludy we metaldy. Jellat birini onuň gulagynyň arkasyna dakdy, meni bolsa aýaklarynyň aşagynda ýatan dostumyň içki eşigini geýdirmäge mejbur etdi, ikinji gysyjyny içki eşiginiňň arkasyna goýdy we ýylgyryp, metalyň berk aragatnaşykda bolandygyny barlady. Abadanyň garşysynda elinde çygly polotensaly ikinji jellady durdy, birinjisi bilen maňa düşünip bolmaýan gysga sözler bilen çalyşdy. Şol bir wagtyň özünde Abadan titremäge başlady - tok açyldy - we oturgyç bilen bile gykylyklap ýere ýykyldy. Görgüli, aglamady, iňňildedi. Dostuma tarap uzandym, ýöne ýüzüme urulýar - gözümden uçgun çykýar. Bu eli polotensaly urýar. Men hiç zat göremok, belki kör bolandyryn? Gözýaş ýok, aglamak, gynanmak, jellatlarymyň zalym ýüregindäki buzy eretmek isleýärin, ýöne gözýaş ýok. Ýok. Ýüregimde meni aglatmak isleýän ýekeje gutulgysyz agyry bar. Ýöne dur! Ondan soň sähelçe aýal ejizligime ökündim ... Ýöne nämede bolsa adamlar hakda gowy pikir etmek isleýärin.
Meniň bilen Abadan ýaly bir zady gaýtaladylar. Birnäçe gezek ýykyldym, oturgyç bilen ýatýardym we her gezek jellat elektrik dartgynlygy üýtgedýärdi. Her gezek ýigren sözi bilen: Daşarda doňaklyk. Gyş... Ýöne sen üşemersiň ... Ýylarsyň! Ha-ha-ha! .. Elektrik otyrgyjynyň üstünden ýere düşenimizde bize gaharlandy, bizi ýokary galdyrmaly, oturgyçda täzeden oturtmaly we birleşdirijileri täzeden birikdirmeli boldy. Ýene bir gezek ýere ýykyldym - aşgazanyma urdy. Men özümi dyzlarym bilen goraýaryn, ýöne ýüzüme urýar. Şeýdip, her gezek: aşgazanda, ýüzde ... Hiç kim meni urmady, ejem, kakam, adamym hiç däl. Şeýle bir kemsidiji welin, elektrik togunyň urmagy has gowudyr, sizi elektrik bilen gynanlarynda agyrysy tebigy. Onuň döredýän agyrysy bolsa tebigy däl. Adamyň keşbinde iki aýakly haýwan ýenjende has agyryly we aýylganç. Abadan elektrodlardan gaty gorkýardy. Şondan soň jellatlarymyzyň sözlerine düşündim. Bizi öldürerler, oýlanmazlar. Koloniýada aýallaryň segsen göteriminiň elektrik togunyň gynamalaryna sezewar edilendigini öwrendim. Beýlekilerde bolsa elektrody jynsyna geçirdiler we anusyň içine taýak goýuldy. Faşizmden tapawudy näme?
Bu ýöne güllerdi, miweleri indi gelmelidi. Bu türgenleşik boldy, sebäbi jellatlar üçin bütün gije öňdedi. Jezalandyryş sorag we düşündiriş bellikleriniň arasynda gezekleşdi, soň bolsa ýüzüne, aşgazana urmaga synanyş, jyns agzalaryna, anusa elektik oturgujy, aýaklar ... Bizi konweýer boýunça gynadylar: men, Abadan, eýranly (polda ýatan adam eýranly bolup çykdy), huşuna gelen badyna suw bilen özüne getirýärler we ony urmagy dowam etdirdiler. Abadan meniň aglaýşymy eşidýär, men ony eşidýärin we bilelikde eýranly türkmeniň özüni nähili gynaýandygyny eşidýäris: “Hudaý jan! Näme üçin maňa beýle jeza berilýär?! " Oýlanmaga wagtym bar: näme üçin, eýranly daşary ýurt raýaty, ony beýle urmaga haklary barmy? Oňa şeýle çemeleşseler, onda biziň ölýänçäk urup biljekdiklerini aňladýar ... Gözlerim garaňkylady, gulaklarym jyňňyrdady, käbir gara reňkli haýwan meni bir ýere, düýpsüz çukura, köpürjikli çukura alyp gitdi. Men huşumy ýitirýän ýaly duýýaryn. Men ýazyp bilemok. Durmuşda hemme zat erbetdi, has aýylgançdy.
Ikinji gün. Agşam sekiz. KNB derňewçileriniň edarasy ikinji gatda. Reňklenen aýna bilen gadagan penjireler. Öňümde, aýaklaryny bir-biriniň üstüne goýan, ýigrenç ýüzli, kellesi kel derňewçi oturdy. Ol meniň ýaşymda. Işewür görnüşi bilen, gaýçy, deşik deşijini we kiçijik pyçagy stoldan aýyrdy we ýüzüniň bir bölegini ýapýan stol çyrasyny bir gyra çekdi. Ony görmezlik has gowy bolardy. Birdenem sorady:
- Neşe ulanýarsyňyzmy?
- Ýok.
- Ýalan sözleme!
- Näme üçin ýalan sözlemeli? Derňew üçin gan aldylar ...
- Derňew! – gaýtadan gaýtalady. – Derňewde adyňyzy neşekeş ddiýip girizip bileris. Bizi kim saklar?
Indi alada etmeýärin, diňe oglum hakda pikir edýärin, Maryda onuň ýanyna gelmäge söz berdim, ol enesiniň ýanyndady, CD äkitmelidim.
- Men ähli görkezmelerden ýüz öwürýärin. - Derňewçiniň ýüzüne gygyrýaryn. Näme başymdan geçenini bilemok, ýöne asuda, arkaýyn hem aýdyp bilerdim. Men şol bir äheňde dowam edýärin. - Olaryň hemmesi güýç bilen, urmak we elektrik togy bilen boýun aldyryldy ... Men boýun towlaýaryn! ..
Men joşgun içinde. Sülçi gapyny açyk goýup, ümsümlik bilen otagdan gaçdy. Meniň "jenaýat işim" stoluň üstünde ... "Eger ýyrtsam näme ederler?" - Soň öz-özüme pikir edýärin: “Näme üçin? Men günäkär däl ... Olarda subutnama ýok. Seni tutarlar, gynarlar we goýbererler ... ”
Gapydan raýat eşikli bir adam gelýär. Özüni KNB derňew bölüminiň başlygy Kiçikow hökmünde tanatdy.
“Näme üçin, Baýramgül-jan” -ýylan ýylgyryşy ýüzünden gitmeýär – “beýle samsyk hereket edýärsiň?” - Dostuňyz üç kilogram tirýek, geroin alyp barýandygyny boýun aldy, derňew wagtynda muny tassykladyňyz. Seni doganyňy hem aldyk ...
- Ony näme üçin? - ýüregim ýyrtyldy.
- Neşe serişdelerini satyn almak üçin subsidiýa döretdi. Dostuňa müň dollar berdimi? Berdi! Girdeýjini üçe böldüňiz. Bu toparlaýyn jenaýat. Neşe gaçakçylygy jemgyýeti. Ýigrimi ýyl ýaly ys gelýär. Has köp bolmasa, düşünýärsiňmi, Baýramgül-jan? ..
Men dymdym. Ol sözüni dowam etdi:
- Täsirimiziň usullaryny entek duýmadyňyzmy? Belki gaýtalarys?
-Ýok - diýip, nägilelik bilen jogap berdim.
- Size sanjym berip bileris, ilki bilen keýpli bolarsyňyz, ýöne soň däli zona girersiňiz. Muny isleýärsiňizmi? - Kiçikow maňa Abadanyň görkezmesini berdi. - Täzeden ýaz. Saňa zähmet etmegem hökman däl, beýniňi ýadatma.
Men stoluň başynda oturdym. Maňa indi boldy, hemme zat ähmiýetsiz! Ýoldaşym hakda pikir edýärin ... Men onuň ýanyna gitmek isleýärin, gözlerini görmek, ellerini tutmak isleýärin ... Ýöne men zordan stoluň golaýyna bardym. Güýjüm ýok, biraz hem däl. Özümi gysylan limon ýaly duýýaryn ... Kelläm gaty agyrýar. Men hiç zat islämok, elimi gymyldadyp bilemok. Özüni derňewçi diýip atlandyrýan bu iki aýakly jandarlaryň garyşdyran bu ýigrenji palçygynda, ümsümlikde, ýeke özüm ýatmak we ölmek isleýärin ...
Men bir zat ýazýaryn we gözümiň öňünde güýçli türk pes aýakgaply, at aýakly aýaklar bar ... Olar diňe meniň ýüzüme urýarlar ...
Garawul, ýaş esger gorky bilen egnime kakdy ... KNB howlusyndan geçdik. Olar meni deslapky tussaghana, türmä äkidýärler. Biz koridorda ýöräp barýarys. Demir gapy. Kamera. Has dogrusy, dar otag.
Garaňkylyk. Men stoluň başyndaky adamy zordan görüp bilýärin. Gözlerime näme bolýar? Görnüşinden, bu urulmak we gözýaş bilen baglanyşyklydyr. Ol adam ýekeje sorag hem bermän, sessiz-üýnsüz seredýär. Bu kriminolog.
- Içki eşigiňizi, zynjyr bar bolsa çykaryň, balagyňyzdan kemeri, köwüşleriňizde bagjyk bar bolsa çykaryň ...
- Bagjyklar ýok.
Kazyýet işgäri gaty mylakatly we sypaýy, ýöne men gözýaş dökmek isleýärin. Oturgyçda oturjak bolýardym, ony stoluň golaýyna geçirjek boldum, ýöne biderek, ol ýere çüýlengidi. Barmak yzlary alynýar.
Syýahly eller. Indi meni jenaýatçy diýip hasaplaýarlar.
Garawul. Lukmançylyk bölümi, ullakan demir gözenekli penjire we agyr demir gapy. Lukman, birneme ýaş türkmen aýal. Onuň arkasynda gyzyl saçly, orta ýaşly rus zenany durdy. Abraýly ýüzüne we ynamly hereketlerine seretseň, ol bu ýerde iň ulusy.
Garawul gideninden soň türkmen aýal: "Eşikleriňizi çykaryň" -diýdi. Onuň sesinde birneme duýgudaşlyk bar. - Geliň.
Geýimimi çykarýaryn we aglaýaryn: Onuň duýgudaş äheňi maňa täsir etdi.
Meni öňden, arkadan gözden geçirdi, egilmelidigini aýtdy, arkamy sypalady, döşüme, elektrodlaryň degen ýerlerine üns berdi - ol ýerde gyzarma ýüze çykdy. Men aýna seretmek isledim. Emma ol ýerde ýokdy. Bu belki gowydyr.
- Ýenjildiňmi?
- Hawa, görünýän zady näme sorap ...
“Geýin” -diýip, pagta uzadýar. Içki eşiklerimiň hemmesinde gan bar. Balak gana batyryldy.
- Şikaýatlar ýa-da beýannamalar barmy?
“Ýok” diýip jogap berdim we gaharyma bu gülkünç soraga dönüklik etmezlik üçin gözümi aşak saldym.
Görnüşi ýaly, Gippokrat kasamyny alan lukmanlar hem jellatlar bilen hatarda.
Garawul. Koridor. Diwara tarap öwrülmegi buýurýar. Men dur. Açarlaryň sesi jyňňyrdady. Gulpuň açylmagy we kakylmagy, polat gapynyň sesi. Kamera. Onda “P” harpy bilen düzülen üç sany ýalaňaç demir düşek bar, burçda bedre bar ... Bir aýal sag tarapdaky düşekde ýatyrdy, meni görüp ýylgyrdy:
- Salam ezizim. Meniň adym Bibi.
- Men Baýramgül.
- Çaý isleýärsiňizmi?
- Ýok.
- Çörek?
- Ýok.
- Sizem ýenjildiňizmi?
- Hawa.
- Indi bolmaz.
- Näme üçin?
- Özüňe seret. Sen hor, zordan ýöräp bilýärsiň, seni öldürerler öýdüp gorkarlar ...
- Näme bize gynanýarlarmy?
-Ýok, ölen adam bilen has köp dawa-jenjel bar ... Bizi tussag eden bolsalar, kazyýet jogapkärçiligine çekilmeli. Hasabat üçin. Zähmet çekýändiklerini görkezmeli. Bular hormatsyz we wyždansyz adamlar. Kiçikowyň nähili ýigrenjidigini, bizi masgaralap ýören jellatlarymyzyň näderejede namyssyzdygyny pikir edip, kamera ýoldaşym bilen ýuwaşlyk bilen razylaşdym.
Bibi bolsa, halymy duýýan ýaly, maňa bir gyzykly hekaýa aýtdy.
- Meniň ejemiň atasy bardy, ýaşlygynda çaryk geýýärdi. Ýigriminji we otuzynjy ýyllarda DSD we HIKG-iň Garagum çölünde bigünä adamlary nädip atylandygyny görüpdür. Ogly frontdan gaýdyp geldi, medallar bilen örtüldi we oňa HIKG -de iş teklip edildi. Kakasy bilen maslahatlaşdy. Ol oýlandy we şeýle diýdi:
- Şu wagt bolmaz
- Näme üçin? Näme üçin şu wagt?
- Ilki bilen seni operasiýa etmeli.
- HaNämäň operasiýasy? Men gowy.
-Wyždanyňy kesmeli. Ol sende häzirem bar ...
- Ogly, ýöne daýym HIKG -ä goşulmady. Indi otuzynjy ýyllarda adamlary ölüme iberenleriň mirasdüşerleri şol organlarda işleýärler. Bigünä. Olaryň arasynda garyndaşlarymam köpdü ...Indi biziň ykbalymyzam şeýle bolmalymy? ..
Men aglaýaryn. Bibiniň gözüne-de ýaş döküldi! On dört gün ozal bu kamera girdi we dowzahyň ähli ýollaryndan geçdi diýen ýaly. Bibi meni gujaklaýar, töweregindäki hemme zady ilkinji gezek görýän ýaly ...
Göz gabaklarymyz gurşun ýaly agyr boldy. Ölen ýaly uklamak isleýärin. Öýjügiň gapysy ýapyk, ýöne “iýmit geçiriji” daň atýança açyk. Her bäş minutdan esger-gözegçi o ýerden bize seredýär.
Gapy kakylýar. Esger çal iýmit çöregini “iýmitlenýän gözenekden” berdi, küýzä gaýnag suw guýdy - bu agşamlyk nahary. Nahar iýmegiň wagty geldi, ýöne açlygymy duýamok. Men bu ýerde diňe iki gün boldum, ýöne olar meniň üçin bakylyk ýalydy. Men hiç zat islämok. Aglap, uklap galdym.
Ikinji gün. Ir sagat 6. Indi uklamok, her dürli bulam-bujar pikirlerden gorkýaryn. Gapy gysym we ýylmaýjy ses bilen açylýar.
- Oýanyň! - gaty buýruk eşidilýär. - Annaýewa. Daşaryk!
Men çykdym. Diwara seredýän. Ellerim arkamda. Men muny buýruksyz edýärin. Ýene buýruk. Men göni koridorda, çepe, basgançaklardan, çepe gidýärin. Dur. Diwara serediň. Ol uzyn we gödek. Çukurlar bar öýdüpdim - ok yzlary? Meni atmaga alyp gitdilermi? Ýene-de gorkuzmak üçin? Jellatlar nirede?
Diňe bir suratçy geldi. Ýüzi sorag belgisine meňzeýän bir ýigit. Awtomat ýaragly adam gelse has gowy bolardy, familiýaňyz we baş harplaryňyz bilen planşet saklamakdan ölümi kabul etmek has aňsat bolardy. Kamera surata düşürdü - fas, başga bir basmak - profil ... Kameranyň gapagy ünsümi çekti, üstünde üç sany “FED” harpy bar, olar Feliks Edmundowiç Džerzinskiý. "Howpsuzlyk gullugynyň işgäriniň mylaýym ýüregi, salkyn kellesi, elleri arassa bolmaly ..." Şeýleräk öýdýän? ...
Men ýene kamera gaýdyp gelýärin. Bibi düşekde otyr. Onuň öňünde, polotensada iki sany uly plastik stakanda çaý bar. Ýaşyl we mämişi çagalaryň gumda oýnaýan çeleklerine meňzeş... Gözümiň öňünde oglum Rejep-jan peýda bolýar ... - Çaý diňe bir at, sowuk bulaşyklyk. Tussaglaryň özleri çaýy bu gaba guýýarlar, garawullar bir ýerden gaýnag suw getirýärler we kameralara paýlaýarlar. Eltýänçäler sowap başlaýar. Oňa bir nahar çemçesi şeker goýmaly, ýöne süýjülik duýmadym. Howpsuzlygyň özi ony iýýär. - Bu ýerde iýmeli, - Bibi maňa daşyndan berlen bir bölejik (türkmen tekiz çöregi) berdi. "Bize güýç gerek, ýogsam ýykylarys".
Az salymdan iýmitlendirijä hersi iki ýüz gram iki bölek çal çörek goýuldy. Şol bir wagtyň özünde, bir ýerde erän “şeker” bilen şol ertirlik naharydyr. Kamera ýoldaşymyň garşysynda oturyp, onuň garnynyň tebigy däl çişendigini görýärin.
- Siz göwrelimi? - Men soraýaryn.
-Ýok, bagyr ulaldy. Neşe ulanýardym, azarnyň alamatlary eýýäm geçipdi ... Ölerdim, ýöne howpsuzlyk maňa tramadol bilen kömek etdi ...
- Nädip? - Düşünmedim - Lukmanlar näme berdiler?
-Ýok, howpsuzlyk diýýärin. Puluňyz bar bolsa, bu ýerde arak we geroin satyn alyp bilersiňiz ...
Gulagyma ynanyp bilmedim ... Biz, jenaýatçylar ýaly, geroin üçin tussag edildik, şäheriň merkezinde, Milli howpsuzlyk komitetiniň tussaglykdan öňki tussaghanasynda neşe serişdelerini satýarys ... Aý, hukuk goraýjy edaralaryň işgärleri! "Türkmen döwletiniň mukaddes binýadynyň" goragçylary! .. Näme üçin geň galmaly, sebäbi Nyýazowyň özi "hakyky türkmenler" tarapyndan tirýek ulanylmagynda hiç hili ýalňyşlyk görmedi we şeýlelik bilen halkyna neşekeşlik girizdi. Indi bolsa, aklyna gelen ýaly boldy. Giç! Erbet mysal ýokaşdy. Döwlet baştutany hakda erbet pikir etmek islämok. Ýöne nädip beýle manysyz söz aýdyp bilersiňiz?
- Seni öýdenaldylarmy? - Men soraýaryn.
-Hawa. Adamym hem neşe serişdesini ulanýar. Bizde dört dozada geroin we iki mitkal terýek tapdylar. Hemme zady öz üstüme aldym-da, meniňki diýdim. Meni alyp gitdiler ... Men eýýäm üçünji hepde bärde, ýöne adamym henizem gelenok, özi hakda hiç hili habar bermeýär ... Gyzymy hakykatdanam küýseýärin. Üç ýaşynda ...
Ol burnuny çekdi we men onuň aglaýanyny gördüm. Soňra Bibi bilen bir ýyl töweregi oturan zonasynda görüşdüm. Adamsy hiç haçan gelmändir, ýöne oňa garaşmakdan el çekmedi. Ýöne ol gorkak, samsyk adam bolup çykdy. Bibiniň kakasy Çärjewde otyr, ejesi bolsa “Wosmuşka” (“8-nji mart” kinoteatrynyň öňki ýeri) altyn söwdasy edýär. Ol Bibi bilen görüşmäge gelýärdi.
- Sen näme üçin bärde? - Bibi gözlerini elýaglyk bilen süpürip sorady.
"Ýagdaýlaryň ajaýyp tötänligi bolup geçdi" -diýdim. - Iň samsyk zat. Megerem şeyle bolmalydy. Bir eýranly Aşgabat şäherine geldi we 200 gram geroin tapyldy we adres kitabynda meniň we Abadan ýaly onlarça adamyň telefon belgisi bardy. Ol we men Goçandada konditer önümlerini satyn alypdyk ... Ýöne, biz samsyklar, ony alyp, telefon belgilerimizi berýäris. Şeýlelik bilen sanawdaky “abonentleriň” hemmesi tussag edildi. Kazyýetde kazyýet işinde eýranly neşe serişdesini iberen adamyň anyk adyny aýtdy. Emma kazyýet, adatça, derňewçiniň gynamalar arkaly gazanylýan “diagnozyny” hemişe tassyklaýar. Meniň gözümiň öňünde bolsa ol on adama alyp barýan ýaly, eýranly “boýun aldy”. "Jenaýat jemgyýetiniň" derňewçilerine beriň. Keselli adamlar... Bu kazyýet we derňew kanuny raýdaşlygy berjaý edýän kanuny bulam-bujarlyk. Jenaýatly, adamkärçiliksiz. Emma kim olardan sorar? Kazylar kimler? Bu gynançly wakany gürrüň berenimden soň, doganymyň telefon belgisini ýada saljak boldum - ýadyma düşenok ... Özümiň, elhençlik! - Ýadyma düşenok ... Hatda maňa ýakyn käbir adamlaryň atlaryny ýatdan çykardym. Bularyň hemmesi elektrodlar bilen şok “bejergisinden” soň. Allajan! Ýatkeşligim gaýdyp gelermi?
Tejen koloniýasynyň ahlagy
Bizi gara reňkli “gargada” (tussaglary daşamak üçin ulag) Içeri işler ministrliginiň kazyýetden öňki tussaghanasynyň ýerleşýän Tejene alyp gitdiler, şor balyk ýaly bir ýere dolduryldyk we ol ýere ýetene çenli zordan dem aldyk. Awtoulagdan düşürüp başlanlarynda, nohut ýaly döküldük; kyrk adamyň hemmesi iki ýüz elli kilometr durup, biri-biriniň ýüzüne ýa-da boýnunyň arkasyna dem aldy. Ýolda üçüsi huşuny ýitirdi, ikisi boguldy ... Iň erbet tarapy, bu edil şeýle bolmaly ýaly hiç kimi gyzyklandyrmaýardy.
Agam hem Tejen türmesine äkidildi. Ol Abadan bilen “biziň işimize” baglydy. Ynamly we mähirlidi, Milli howpsuzlyk komitetiniň ministriniň orunbasary, ýalançy we prowokator Haýyt Kakaew oňa ýalan sözledi: “Abadana toý üçin müň dollar karz berendigiňize gol çekiň... Men aýal doganyňy goýberjek "-" Meni aldamaýarsyňmy? " - diýip sorady. "Sen näme. Ofiseriň sözi! ... "
Agam bolsa, meniň we derrew boşadyljakdygyma ynanyp, gol çekdi ... Ýöne beýle bolmady ... Haýyt Kakaýewiň hiç zady ýigrenmeýändigini aýdýarlar, töhmet ýa-da ýazgarmak, pidasyna geroin ýa-da teriýak atyp biler .... Men ony birnäçe gezek gördüm; sülçiniň kabinetinde, kamera girdi we sorag edilişe gatnaşdy. Howpsuzlyk gullugynyň bir işgäri maňa Kakaýewiň gödekligi we dönükligi barada duýduryş berdi: "Kakaýew hemmelere ofiser hökmünde söz berýär, ýöne general bolmagy maksat edinýär, sebäbi wezipesi generalyňky". Ine, men Tejeniň deslapky tussaghanasynda, doganymy iki gezek görüp bildim, bu mümkin däl ýaly görünse-de, bu "derňewiň bähbitlerini" bozýar, ýöne türkmenleriň aýdyşy ýaly para jennet çukuryndan özi üçin ýol açyp biler.
Tejeniň deslapky tussaghanasyna uly metbugat merkezi lakamy berildi, derňewçiler öz derňewlerinde öz pidalaryny günäkärlemek üçin ýeterlik hyýallary bolmadyk mahaly, derňewçiler dürli maglumatlary alýarlar. Bu ýerde köp “şahlar”, ýagny derňewçileriň esasy kömekçileri bolan habarçylar bar.
Kazyýet işinden öň polisiýa işgärleri boýun alma işi bilen meşgullanýarlar we şowsuzlyga uçran halatynda “şahlar” olary çykarýar. Munuň üçin pul tölenýär - dozasy, sebäbi olaryň hemmesi neşekeş we “iňňede”. Olar, "şahlar" sebite iberilýär – soňra tussaglary ýoldan çykýarlar, hatda bigünälere töhmet atýarlar, olara berilmedik jenaýatlary aýdýarlar. Bu polisiýa, höweslendiriş, goşmaça atlar üçin.
Nämüçindir “şahlar” esasan nohurlardy we Aleksandr Makedonskiniň nesilleri hasaplanýan bu görmegeý, görnükli ýigitler üçin gynanýardym. Bu adam dawa-jenjeline Tejen tussaghanasynyň başlygy Perman ýolbaşçylyk edýärdi.
KNB suddan öňki tussaghanada bir kamerada üç krowaty görüp, olaryň biriniň "şah" ýa-da "şaha" üçin bolandygyny bildim, ýöne olar bize bermediler. Emma doganym iki adam bilen kamerada otyrdy: biri “şah”, ikinjisi garry adamdy, bile ýaşan adamy “gara gün” üçin iki kilogram tirýek saklandygy barada habar berdi. Öýjükdäki “Şah” gojanyň hakykatdanam neşe satmandygyny ýa-da neşe söwdagärleri bilen aragatnaşyk kanallarynyň bardygyny ýa-da ýokdugyny we ş.m anyklady.
Agam neşekeşlige garşy göreşde şeýle oýlanyşyklylygyň türkmenleriň ýörite hyzmatlaryna ýokaryk göterilmegini aýtdy, ýöne bir zat syrly: tonna geroin we beýleki neşe serişdeleri konfiskasiýa edilýär, ýöne olar nirä ýitirim bolýarlar? Türkmenistanda neşe serişdeleriniň jemgyýetçilik wekilleriniň ýa-da ygtyýarly edaralaryň gatnaşmagynda ýok edilen waka bolmandy. Respublikanyň metbugaty bu barada hatda agzamaýar. Adamlaryň konfiskasiýa edilen ak we goňur serişdeleriň hemmesiniň prezident köşgüniň ýerzeminlerine äkidilendigi barada aýdýanlary hakykatmy? Nyýazowyň köşgündäki Türkmenistanyň üsti bilen “ak ölüme” ýol açan Talyban bilen nähili gatnaşyk saklandygy ýadyňyzda bolsa, muňa ynanyp bilersiňiz.
PS: Boşadylanymdan soň, wagşy Kakaýewiň generallyga hiç haçan ýetmändigini öwrendim. Ol tussag edildi we uzak möhletleýin höküm edildi: günäleri gaty uludy. Şeýle-de bolsa, ol onuň üçin günäkärlenmedi. Günäleri müň kaka ýeterlik adamlar bar. Onuň bütin “ýalňyşlygy” köp zady bilýärdi. Emma Kakaýew uzak wagtlap tussag däldi: türmede öldi. Her dürli zat aýdýarlar: özüni asdy, özüni zäherledi, öldürdi, asdy. Bir zat dogry: jellatlar jezadan seýrek gaçýarlar. Iru-giç adam gözýaşlary we näletleri olara ýetýär. Goý, şeýle bolsun! Belki bu adamkärçilikli bolman biler, ýöne bize kim adamkärçilik eder?
Baýramgül Annaýewa.
