Türkmenistan Döwlet baýramçylygyna - Baýdak gününe we onuň bilen ýurduň prezidentiniň doglan gününe ýakynlaşýar.
Türkmenistan Döwlet baýramçylygyna - Baýdak gününe we onuň bilen ýurduň prezidentiniň doglan gününe ýakynlaşýar. Bu dabaranyň öňüsyrasynda respublikada hatda giriş we çykyş rejimine has berk gözegçilik çäreleri girizildi. Respublikanyň ýörite hyzmatlary we beýleki hukuk goraýjy guramalary Saparmyrat Türkmenbaşynyň kararlaryna esaslanýar.
"NV" -niň sebitdäki habarçysy Oraz Saryýewyň habaryna görä, Ministrler Kabinetiniň deslapky ýygnagynda Türkmenistanyň prezidenti ýurduň güýç ministrlerinden 19-njy fewralda bellenjek "Baýdak güni" mynasybetli ähli serhet postlarynda gözegçiligi güýçlendirmegini isledi. Daşary ýurtlardan möhüm myhmanlaryň gatnaşjak baýramynda "häzirki rejime biwepalyk edýän" maşgalalar has köp gözegçilik astynda saklanmalydyr. Mundan başga-da, Türkmenistanyň prezidenti "ýurtdan çykmaga rugsat berilmeýän adamlaryň sanawyna" goşulan adamlar bilen "dabarada durmazlygy" tabşyrdy - respublikany terk etjek bolsalar, derrew gümrük zonasyndan çykarylmaly diýdi. Bu barada NV habarçysyna Türkmenistanyň prezidentiniň administrasiýasyndaky bir çeşme habar berdi. Mundan başga-da, S. Türkmenbaşy, Aşgabat şäheriniň ýaşaýjylaryny 8-nji mart kinoteatryň ýanyndan we Maral dükany raýonlaryndan prezident köşgüne çenli dabaralaryň ahyryna çenli göçürmegi togtatmak kararyny yglan etdi. Esasanam hususy sektora degişli ýaşaýyş jaýlarynyň ýerine Disneýlendiň gurulmagy üçin ýykyljakdygyny ýadyňyzdan çykarmaň. 200-e golaý maşgalany derrew göçürmek barada boldy - şeýle karar Saparmyrat Türkmenbaşy tarapyndan öň yglan edilipdi. Kompensasiýa hökmünde Türkmenistanyň paýtagtynda eýýäm bar bolan göçürmek praktikasyna görä, ýaşaýjylara jaý ýykylandan soň galan gurluşyk materiallaryny aýyrmaga rugsat berilip bilner we döwlet täze ýaşaýyş jaýlary gurmak üçin Aşgabadyň daşynda ýer bölüp berýär. ýerine Disneýlend gurmak üçin ýykylmaly. Gürrüň, 200-e golaý maşgalany derrew göçürmek barada boldy - şeýle karar Saparmyrat Türkmenbaşy tarapyndan öň yglan edilipdi. Kompensasiýa hökmünde Türkmenistanyň paýtagtynda eýýäm bar bolan göçürmek praktikasyna görä, ýaşaýjylara jaý ýykylandan soň galan gurluşyk materiallaryny aýyrmaga rugsat berilip bilner we döwlet täze ýaşaýyş jaýlary gurmak üçin Aşgabadyň daşynda ýer bölüp berýär.
Öz gezeginde halkara adam hukuklary guramasy Türkmen Helsinki gaznasy (THF) sişenbe güni Türkmenistan raýatlarynyň erkin hereket etmek hukugynyň bozulmagy barada hasabat ýaýratdy. NV bilen geçirilen söhbetdeşlikde gaznanyň başlygy Täjigul Begmedowa:
TB: Türkmenistanyň ýaşaýjysy, maşgalasynyň garyndaşyna çakylyk taýýarlamak synanyşygynyň netije bermändigini aýtdy. Olar şol ejesi we kakasy Türkmenistanyň raýaty bolsa-da garyndaşyna giriş wizasyny bermediler, Ýanwar-fewral aýlarynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň konsullyk bölümine birnäçe gezek baryp, uzyn nobatlarda durdular. Geçen hepde Daşary işler ministrliginiň bir işgäri, ähli ýazgylary gözden geçirenden we pasport maglumatlaryny kompýuter bilen barlandan soň: "Sizi ret etdiler" diýip jogap berdi. Emma ýüz öwürmegiň sebäbini ýazmaça düşündiriş berilmedi. Daşary işler ministrligi olara gaharlanmazlygy, bu hakykat bilen aňlaşmagy maslahat berdi.
Türkmen häkimiýetleri diňe bir oppozisiýanyň, dissidentleriň, raýat jemgyýetiniň aktiwistleriniň garyndaşlaryna däl, eýsem syýasatdan daşda we kazyýet jogapkärçiligine çekilmedik ýönekeý raýatlara-da daşary ýurtdaky wizalary we Türkmenistana girmek baradaky çakylyklary ret edýär. Bolgusyzlyk, ençeme ýyllap ene-atalar okuwçy ogluny ýa-da gyzyny ýa-da işe giden ogluny görüp bilmeýärler. Bizde äriniň aýaly bilen duşuşyp bilmeýändigi barada maglumatlar bar, sebäbi oňa girmek gadagan edilýär. Häkimiýetler maşgala gatnaşyklaryny bilkastlaýyn bozýarlar.
Indi bolsa bir serhetçiniň däl, eýsem serhet postlarynda eýýäm iki wezipeli adamyň bardygyny habar aldyk. Olaryň birinde syýahat etmäge rugsat berilmeýänleriň sanawy bolan ýörite depder bar, beýlekisi derrew syýahatçynyň adyny kompýuterdäki sanawda barlaýar. Bu aç-açan edilýär. Ýagny, wiza gözegçiliginiň berkidilmegi äşgärdir.
WW: Siziň pikiriňizçe näme üçin "daşary ýurda gitmäge rugsat berilmeýän" sanawda iki sany inspektor gerek?
TB: Belki, biri-birine ynananoklar. Men takyk bilemok.
Habarçymyz O.Saryýewiň habar berşi ýaly, sanawlar ýerli häkimýetler tarapyndan hem, Aşgabatda-da yzygiderli täzelenýär we häzirki wagtda "güýç gullugy" tarapyndan türk firmalarynyň, goşmaça kömegi bilen häzirki zaman internet mümkinçilikleriniň ösmegi sebäpli köne sanawlar yzygiderli täzelenýär we dünýä webine iberilip bilner. Mundan başga-da, THF-iň başlygy T. Begmedowanyň aýdyşy ýaly:
TB: Raýatlaryň göçmek hukugynyň diňe bir ýurtdan çykanda däl, eýsem ýurduň içinde hem çäklendirilendigini aýratyn bellemelidiris. Bize yzygiderli Daşoguz, Lebap welaýatlaryna we Türkmenistanyň käbir raýatlary üçin gadagan edilen beýleki ýerlere girmek üçin rugsat alyp bilmeýändikleri barada habar iberilýär.
Netijede, respublikadaky ýaşaýyş jaýlaryny ýykmak praktikasy barada: T. Begmedowanyň aýdyşy ýaly:
TB: Häzirki wagtda öýleri düýbünden ýykylýan türkmen raýatlaryndan THF-e köp arzalar gelýär. Gynansagam, olara kompensasiýa ýa-da ýaşaýyş jaýy berilmeýär. Adamlar uzak garyndaşlary we dostlary bilen ýaşamaga mejbur bolýarlar.
Doýçe Welle.
