Adam ölçegleri baradaky borçnamany gözden geçirmek ýygnagyndan.
Diňe bar zadyňyzy gorap bilersiňiz. Türkmenistanda adamlaryň hukuklary ýok. Diňe halkara ülňülerine laýyk gelýänler däl, eýsem käbir totalitar ýurtlarda-da bölekleýin elýeterli başlangyç elementler hem bar.
Türkmenistanyň raýatlary diňe ýatdan çykmajak Sowet döwründe bolşy ýaly hökümet edaralaryna demokratik saýlawlar barada arzuw edip bilerler. Garaşsyz Türkmenistanda hökümet edaralaryna erkin alternatiw saýlawlary geçirmek tejribesi ýok. Türkmenistan, rugsat berlen zatlaryň gadagan edilen ýurdy! Emma bu ýurtda kän rugsat berilmeýär. Ähliumumy demokratik saýlaw hukuklary, gynansak-da, bu ýurtda rugsat edilen gymmatlyklaryň sanawyna goşulmaýar.
Bu ýerde Türkmenistanda hereket edýän Türkmenbaşynyň on sany gadaganlygyny sanap geçmek isleýärin.
Söz azatlygyny gadagan etmek (1991-02-27).
Mitinglere, köçe ýörişlerine we piketlere gadaganlyk (1991).
Alternatiw prezident saýlawlaryny gadagan etmek (1992). Prezident saýlawlaryna doly gadaganlyk (1999).
Köp partiýaly saýlawlary gadagan etmek (1992).
Satiriki neşirleriň we satiranyň žanr hökmünde gadagan edilmegi (1993).
Ýurduň hemme ýerinde erkin hereket etmegi gadagan etmek (1994).
Daşary ýurtlular bilen erkin nikanyň gadagan edilmegi (2003).
Uzyn saçly, sakgally we altyn dişli bolmagy gadagan etmek (2004).
Opera we balet gadaganlygy (2004).
Ses ýazgysy bilen aýdym aýtmagy gadagan etmek; “pantomime”žanryna gadaganlyk (2005)
Mundan başga-da, Türkmenistanyň raýatlaryna daşary ýurt habar beriş serişdeleri bilen hyzmatdaşlyk etmek gadagandyr. Mugt hususy ykdysady işjeňlik ýok diýen ýaly. Häkimiýetleriň gara sanawyna girizilen raýatlaryň aglaba böleginiň syýahat wizasy dowam edýär.
Esasanam aladalandyrýan zat, bilim ulgamynyň düýbünden ýok edilendigi we “Ruhnamizm” diýlip bilinjek orta asyr okuw sapaklary bilen çalşylmagydyr. Saglygy goraýyş ulgamynyň ýok edilmegi, beýleki amatsyz sosial meseleler bilen bir hatarda, çagalaryň ähli ýaş kategoriýalarynda bäbekleriň ölüminiň we ölüminiň ýokarlanmagyna sebäp boldy. Ýurtda adaty saglygy goraýyş ulgamynyň ýoklugynyň iň gowy subutnamasy, prezident Saparmyrat Nyýazowyň özi, adaty sowukda-da nemes lukmanlarynyň hyzmatlaryna ýüz tutmaga mejbur bolmagydyr.
Ogulsapar Myradowa, Annagurban Amanglyjýow we Sapardurdy Hajyýew daşary ýurt metbugatynda ýurduň adaty raýatlarynyň köp sanly gadagançylyga çydandyklary barada çykyş etdiler. Şeýlelik bilen, şu tomus içalyçylyk aýyplamasy bilen uzak möhletli türme tussaglygyna höküm edildi. Hökümden iki hepde soň Ogulsapar Muradowa türmede öldürildi. Ýüzlerçe adam hukuklaryny goraýjy aktiwistler, dissidentler we rejime garşy çykýanlar galp aýyplamalar bilen türkmen türmelerinde.
Ýörite teklibim. ÝHHG-nyň adam hukuklary yzygiderli bozulýan islendik diktator ýurda, şol sanda demokratik saýlawlara bolan hukuklara berk gözegçilik etmegi zerurdyr. Günbatar demokratik ýurtlarynyň biri şeýle ýurtlaryň her biri üçin jogapkär bolsa, diktator rejimleriň häkimiýet başynda galýan ýurtlarynda raýat azatlyklary ýagdaýynyň abraýly halkara forumlarynda yzygiderli garalsa gowy bolardy.
Ak ýazyjy
