Bolgariýa 2002-nji ýylda ene-atasy tussag edilende hossarsyz galan türkmen oppozisiýaçysy Annadurdy Hajyýewiň gyzy Jeren Hajyýewa 3600 ýewro tölär.
2-nji iýulda Adam hukuklary boýunça Ýewropa kazyýetiniň (AHÝK) Jeren Hajyýewanyň 13 ýaşynda hukuklarynyň bozulandygyny boýun alan karary güýje girdi. Bolgariýa hökümetiniň Hajyýew bilen Bolgariýa garşy eden arzasy ret edildi.
Indi hukuklary bozulan gyz 3600 ýewro möçberinde kompensasiýa alar. Ýene 5260 ýewro kanuny çykdajylardy, şolardan 1260 ýewro AHÝK-de Jereniň tarapynda hereket eden Bolgariýa Helsinki komitetine gaýtarylmaly.
Helsinki komiteti 2008-nji ýylda Ýewropa kazyýetinde kazyýet işi açdy.
Kazyýetde Jereniň we ene-atasynyň 2001-nji ýylda Bolgariýanyň Warna şäherine göçendigi aýdylýar. Kakasy, tanymal türkmen oppozisiýa şahsyýeti, “Watan” hereketiniň agzasy we Türkmenistanyň Milli Bankynyň başlygynyň öňki orunbasary Annadurdy Hajyýew yzarlanma howpy sebäpli Aşgabatdan gitmäge mejbur boldy.
2002-nji ýylyň 4-nji dekabrynda Bolgariýa polisiýasy Türkmenistanyň haýyşy boýunça Annadurdy Hajyýewi we aýalyny tussag etdi. Ilki bilen diňe Jeren bolan mahaly Hajyýewleriň kireýine alnan öýlerine geldiler we gyzdan ene-atasyna jaň edip, gaýdyp gelmegini islediler.
Polisiýa Jereniň ene-atasyny tussag edip, gyza kakasynyň we ejesiniň nirä eltilýändigini düşündirmedi we kimiň özüne gözegçilik etjekdigini soramady.
Hajyýewler ilki 24 sagat tussag edildi, soň bolsa bu möhlet 72 sagada çenli uzaldyldy we tussaglyk soň ekstradisiýa tussaglygy bilen çalşyryldy.
6-njy dekabrda kazyýet işi başlandy, şol döwürde gyzykly çaknyşyk boldy: Jereniň ejesinden çaganyň ideg edip biljekdigini ýa-da ýokdugyny soranlarynda, başyny ýaýkady. Aýal Bolgariýada bu hereketiň başgaça düşündirilýändigini we razylyk boldugyny bilmeýärdi.
Bu wagt gyz ýeke bolup, mekdebe gitmek üçin käte öýünde tapan ownuk pullaryna petek satyn alýardy, käwagt bolsa iýmit satyn alýardy. Ene-atasynyň ýoklugynyň soňky gününde iýmäge zat ýokdy. Umuman alanyňda, gyz 13 gün ene-atasyz galdy.
2003-nji ýylda Bolgariýanyň kazyýeti Hajyýewleri Türkmenistana ekstradisiýa etmekden ýüz öwürdi we yzarlamalaryny syýasy diýip ykrar etdi.
Bolgariýanyň Helsinki komitetiniň başlygy Hajyýewiň gyzynyň, kazyýetdäki wekili Krasimir Kynewiň işi barada teswir berip, islendik kazyýet işinde kazyýetiň adam hukuklarynyň berjaý edilmelidigini aýtdy.
“Ekstradisiýa meselesine seredýän kazyýet kämillik ýaşyna ýetmedik çaganyň aladasy barada wagtlaýyn karar bermek ýa-da ýetimler öýüne ibermek barada anyk karara geldi. Başga bir çemeleşme bar: ekstradisiýa işinde geçiş çägini ýumşatmak we şeýlelik bilen çaganyň aladasyny üpjün etmek".
Ynsan hukuklaryny goraýjy aktiwistiň pikiriçe, kazyýet diňe ekstradisiýa düzgünleri boýunça borçnamalary ýerine ýetirmeli däl, eýsem çaganyň hukuklaryny bozmagyň “zyýanly täsirlerini” hem göz öňünde tutmalydyr.
Kazyýetiň karary Jereniň ýagdaýynyň abadançylygyna howp salýandygyny we iki günden soň ilkinji gezek ýadyna düşendigini aýtdy. Şeýle-de bolsa, Adam hukuklary boýunça Ýewropa kazyýeti, çaganyň hukuklarynyň bary-ýogy iki günüň dowamynda - 4-nji dekabrdan 6-njy dekabr aralygynda bozulandygyny anyklady, ýöne oppozisiýa işgärleri diňe 17-nji dekabrda boşadyldy.
Resminamada häkimiýetleriň ýa-da ene-atalara çaga seretmek mümkinçiligini bermelidigi ýa-da ene-atanyň tussag edilmegi bilen bir wagtda kömek bermelidigi aýdylýar.
Oppozisiýanyň gyzy üçin ene-atasyz iki hepde çuňňur yz galdyrdy: Jeren şokdan gutulmak üçin birnäçe ýyl geçirdi. Polisiýa işgärleriniň gözüniň alnynda titredi we mekdepde klasdaşlary ony yzygiderli masgaraladylar.
Häzirki wagtda Jeren Hajyýewa Angliýada okaýar.
Merkez -1