25-nji maýda Türkmenistanda 109,000 dokuzynjy synp okuwçysy üçin iň soňky jaň ýaňlandy we şondan soň iş tapmak we "durmuşda başlangyç" tapmak barada alada edip başladylar. Beýleki ýurtlardaky mekdepleri gutaran köp ýigit we gyzyň ýoly, türkmen mekdep okuwçylary üçin ýapyk - ýerli uniwersitetler diňe iki ýyllyk iş tejribesi bolan ýa-da goşunda gulluk edenlerinden soň dalaşgärleri kabul etmäge haklydyr. Mekdepden soň ýokary okuw jaýyna gitmegiň ýeke-täk nazary mümkinçiligi daşary ýurda gitmekdir.
Şeýle-de bolsa, ol ýerde alnan diplomlar Türkmenistanda köplenç ykrar edilmeýär. NW habarçysy Oraz Sayýewiň respublikanyň Halk bilim ministrligindäki çeşmäniň sözlerine salgylanyp, Türkmenistanyň häzirki wagtda Malaýziýa, Türkiýe, Hytaý, Gazagystan we Ukraina bilen bu ýurtlarda uçurymlaryň birnäçesini taýýarlamak üçin şertnama gatnaşyklary bar. Alnan diplomlar respublikada öwrülýär. Ýöne munuň üçin uniwersitetde deslapky iki ýyl okuw we Halk bilim ministrliginiň garamagyndaky komissiýada birnäçe synag gerek. Mundan başga-da, çeşme şu ýyl Ukrainanyň uniwersitetlerine girmek isleýänleriň meýilnamalarynyň, gaz üpjünçiligi üçin töleg bilen baglanyşykly ýurtlaryň arasynda ýüze çykan düşünişmezlikler sebäpli sorag astyndadygyny aýtdy. Hytaýyň ýokary okuw mekdepleriniň biriniň talyby NW habarçysyna şeýle diýdi:
NN: Iň ýokary gatlakdaky çagalar daşary ýurt uniwersitetlerine girýärler - Milli howpsuzlyk ministrliginiň, Içeri işler ministrliginiň işgärleri, bank dolandyryşy. Mysal üçin, Hytaý uniwersitetlerine girmek üçin ilki bilen köp pul üçin türkmen uniwersitetine girmeli, Türkmenistanda iki ýyllyk okuwdan soň bir okuwçy iňlis dilinde we saýlanan hünäri boýunça synag tabşyrmaly, üstesine-de hemmesi ähli ýörite synaglardan geçmeli (garyndaşlary günäkärlenmeli däl, häkimiýetlere wepaly bolmaly, daşary ýurtda ýaşaýan ýakyn garyndaşlary bolmaly däl). Soňra talyp okuwyny Hytaýda dowam etdirip biler.
Gerekli iki ýyllyk tejribe gutaran ýa-da goşunda gulluk eden we şu ýyl ýokary bilim aljak öňki mekdebi gutaranlar barada aýdylanda bolsa, Prezidentiň kararyna görä, uniwersitetlerde olar üçin berilýän ýerleriň sany birden azaldy. Şu ýyl, Halk bilim ministrliginden alnan maglumatlara görä, diňe iki müňe golaý dalaşgär kabul ediler. Bu bolsa öz gezeginde üstünlikli kabul edilmek üçin para bermelidigiňize we bu paranyň mukdarynyň ep-esli ýokarlanmagyna sebäp bolýar. Şeýlelik bilen, Halk bilim ministrliginiň çeşmesi Sowet döwründe müňden gowrak adamy kabul eden Aşgabat lukmançylyk institutynyň indi iki ýüz okuwçyny kabul etjekdigini öňe sürýär. Çeşmäniň habaryna görä, giriş üçin häzir talap edilýän para mukdary ýedi-sekiz müň dollar. Şeýle-de bolsa, ozal lukmançylyk hünäri dalaşgärleriň arasynda iň uly islegde aýdylýanlardan biri bolan bolsa, ýylda dört ýüz töweregi okuwçy kabul edýän Içeri işler ministrligi we bäş ýüzden gowrak adamy kabul edýän Türkmen harby instituty bar. Ol ýere girmek üçin para on müň dollara ýetýär. Halk bilim ministrliginiň çeşmesine görä:
MM: "Polisiýa akademiýasy" we Harby institutynda dört ýyl tälim alýarlar, lukmançylyk mekdebinde bolşy ýaly - iň bolmanda käbir standartlara laýyk gelýär, ýöne henizem ep-esli kurs Ruhnamany öwrenmek we "Türkmen döwrüniň galkynyşy" öwrenmek bilen geçýär. Beýleki uniwersitetlerde talyplar iki ýarym ýyl okaýarlar. Her ýerde ýüz tutýanlaryň ýörite arkadan gelen maşgalalarynyň "arassalygy" barlanýar.
W. Wolkow, O. Saryýew.
"Doýçe welle"
