Beýleki aktiwistler gözenegiň aňyrsynda galýarlar. HRW, Waleriý Palyň ahyrsoňy erkin we maşgalasyna gaýdyp biljekdiginden hoşal bolduk. Emma hakykat, ol hem beýlekiler ýaly, ilkibaşdan türmede oturmaly däldi. Hökümet beýleki aktiwistleri hem derrew we şertsiz boşatmaly, olaryň ýeke-täk jenaýaty parahatçylykly adam hukuklary bilen baglanyşykly işleridi. Mariýa Lisisyna, Human Rights Watch guramasynyň Merkezi Aziýa boýunça işgäri (Nýu-Ýork, 2008-nji ýylyň 9-njy dekabry) - 6-njy dekabrda Türkmenistan syýasy sebäplere görä işlän adam hukuklary aktiwisti Waleriý Paly boşatdy diýip Adam hukuklaryny goraýjy Human Rights Watch guramasy habar berýär.
Human Rights Watch guramasynyň Merkezi Aziýa boýunça gözlegçisi Mariýa Lisisyna: "Waleriý Palyň ahyrsoňy erkin we maşgalasyna gaýdyp gelip biljekdigine begenýäris" -diýdi. “Ýöne hakykat, ol hem beýlekiler ýaly, ilkibaşdan türmede oturmaly däldi. Hökümet beýleki aktiwistleri hem derrew we şertsiz boşatmaly, olaryň ýeke-täk jenaýaty parahatçylykly adam hukuklary bilen baglanyşykly işleridi".
Ömürlük prezident Saparmyrat Nyýazow ölenden iki ýyl soň, Türkmenistan dünýädäki iň repressiw we awtoritar döwletleriň biri bolmagynda galýar. Iň bolmanda, syýasy sebäpler görünýän adalatsyz hökümler sebäpli ýüzlerçe adam gözenegiň aňyrsynda. Söz azatlygy, birleşmek, hereket we din azatlygyna garşy çäklendirmeler saklanýar.
Waleriý Pal, kompýuter inženeri hökmünde beýleki aktiwistlere Türkmenistan hakda maglumatlary dünýä ýaýratmak üçin maglumat tehnologiýalaryny ulanmaga kömek etdi we birnäçe adam hukuklary taslamalaryna gatnaşdy. 2008-nji ýylyň 21-nji fewralynda 2004-nji ýylda işleýän nebiti gaýtadan işleýän zawodyndan printer kartrijlerini we şuňa meňzeş beýleki zatlary ogurlamak bilen baglanyşykly tussag edildi. 13-nji maýda Maryda 12 ýyl azatlykdan mahrum edildi.
Milli baýramçylyk Bitaraplyk güni bilen baglanyşykly prezident Gurbanguly Berdimuhammedow Pala we beýleki 400 tussaga amnistiýa berdi. Şeýle-de bolsa, onuň jenaýat ýazgylary aýrylmaýar.
M.Lisisyna: "Palyň boşadylmagy hoşal garşylanyp bilner, ýöne Türkmenistan halkara hukuk borçnamalaryny ýerine ýetirmek üçin henizem köp zat etmeli" -diýdi. - Häkimiýetler ähli syýasy tussaglary boşatmaly we aktiwistlere we raýat toparlaryna erkin we yzarlamalardan gorkman işlemäge rugsat bermeli. Şeýle ädimler hakykatdanam Türkmenistanyň adam hukuklary ýagdaýyny gowulaşdyrmak meselesine çynlakaý yşarat bolup biler. "
Human Rights Watch, türkmen häkimiýetlerini aşakdaky tussaglary boşatmaga çagyrýar:
Syýasy sebäplere görä döwlet jenaýatlary sebäpli 1995-nji ýylda 15 ýyl azatlykdan mahrum edilen Muhammetguly Aýmyradow gaçmaga synanyşandygy üçin 1998-nji ýylda ýene 18 ýyl azatlykdan mahrum edildi.
Bosgunlykdaky türkmen adam hukuklary guramasy bilen baglanyşykly Annagurban Amanglyjow we Sapardurdy Hajyýew 2006-njy ýylda ok-däri saklamak baradaky şübheli ýagdaýda alty ýyldan ýedi ýyla çenli azatlykdan mahrum edildi. Olar doly izolýasiýada saklanýar we sürgündäki garyndaşlarynyň aýtmagyna görä, bu döwüre çenli maşgalasyna hiç hili baryp görmegä rugsat berilmedi.
Gulgeldi Annaniýazow 2002-2008-nji ýyllar aralygynda öňki syýasy tussagdy- bosgun statusy berlen Norwegiýada sürgünde ýaşady. 2008-nji ýylyň tomsunda aç-açan Türkmenistana gaýdyp geldi we ertesi gün bikanun serhetden geçmek meselesinde hiç hili tussaglyk haty bolmazdan tussag edildi. 7-nji oktýabrda 11 ýyl azatlykdan mahrum edildi. Maşgala kazyýet işiniň jikme-jikliklerini ýa-da iş kesilen adamyň nirededigini bilenok.
Human Rights Watch guramasy, hökümeti aktiwistlere garşy syýasy taýdan esaslandyrylan ähli ynançlary yzygiderli gözden geçirmek üçin tutuş ýurt boýunça aç-açan işe başlamaga çagyrdy.
HRW
