Ol sakgal göýbermegi we awtoulagda radio diňlemegi gadagan etdi, şeýle hem gawunyň hormatyna milli baýramçylyk döretdi.Bu gün häzirki wagtda dünýäniň iň geň diktatory öz halkyna täze howp abandyrdy: altyn dişler.
Türkmenistanyň prezidenti Saparmyrad Nyýazowyň hormatyna tükeniksiz wakalaryň birinde prezidente öwgüli ýüzlenme okaýan ýaş oba hojalyk uniwersitetiniň talybyna ýüzlendi, altyn dişlerini çykaryp, ak reňk bilen çalşyň diýdi. Bagtsyz gyza: "Ine, Saglyk ministri, özi diş lukmany" -diýdi. "Ol size ak diş ýasap berer".
Beýik diktator diňe munuň üstünde durmady. Ol öňki Sowet respublikasynyň ýaşaýjylaryna dişlerini nädip tygşytlamalydygy barada möhüm maslahatlar berdi. "Ýaş wagtym kiçijik itlere syn etdim" -diýdi. Olara çeýnemek üçin süňkler berildi. Dişini ýitirenler süňkleri dişläp bilmediler. Ine size maslahatym.
Bu çölden ýurtda altyn dişler meşhur, sebäbi Saglygy goraýyş ministriniň hünär abraýyna garamazdan, bu ýerde diş standartlary pes we köpüsi ýaşlygynda dişlerini ýitirýär. Emma ýakyn hepdelerde altyn dişleriň ýitip gitmegi ähtimal: jenap Nyýazowyň maslahaty kanun hökmünde kabul edilýär.
"Türkmenbaşy" (türkmenleriň lideri) diýilmegini makul bilýän jenap Nyýazowyň döwründe beýle isripsizlik adata öwrülýär. Köp tarapdan diktatoryň nusgawy mysalydyr. Türkmenistan altyn heýkelleri bilen örtülendir, olaryň biri ýurduň paýtagty Aşgabatda ägirt uly heýkeldir. Özüni “ömürlik prezident” edip belledi, güýji mutlakdyr.
Emma jenap Nyýazowyň pikiriçe, bu bäş million ilatly ýurduň biziň döwrümiziň iň wajyp kanunlary bilen ýaşamalydygyny aňladýar. Iki aý öň telewizorda erkekleriň sakgal we uzyn saç göýbermegini gadagan etmek üçin ýene bir gezek çykyş etdi. Opera we balet hem gadagan - jenap Nyýazow olara zerurlygyň ýokdugyny duýdy. Aşgabatda köçe atlarynyň ýerine sanlary hödürledi we ministrlerini otuz alty kilometrlik “saglyk ýörişine” gatnaşmaga mejbur etdi.
Ine, ýene bir geň galdyryjy hereket: Wudi Alleniň “Bananlar” filmindäki toslama diktatoryň yzyna eýerip, öz raýatlarynyň ýaşyny üýtgetdi. Indi Türkmenistanda ýaşlyk 25 ýaşa çenli, ýaşlar 37 ýaşynda gutarýar, garrylyk 85 ýaşyndan soňra dowam edýär.
Geçen ýyl jenap Nyýazow, garpyzyň garyndaşy bolan kantalup gawunyň hormatyna milli baýramçylyk döretdi we dabaralara hemmelriň gatnaşmagyny buýurdy. Döwlet telewideniýesi "Hudaýyň bu peşgeşiniň ajaýyp taryhy bar" -diýdi. Halkyny gaty gowy görýän beýik ýolbaşçymyz, tagamly gawunyň adyny milli baýramçylyk derejesine çykardy."
Ynsan hukuklaryny goraýjy toparlar bu gazaplylygyň aňyrsynda çuňňur biynjalyk hakykatdygyny aýdýarlar. Türkmenistan diňe bu elhenç wakalar üçin habar berýär, emma ýurt gaty repressiw rejimde "- diýip, Uruş we Parahatçylyk maglumatlary institutyndan Jon MakLeod aýdýar.
Şu hepde BMG Adam Hukuklary Geňeşi öz güýjüniň "ähli oppozisiýa syýasy işjeňligini basyp ýatyrmaga esaslanýandygyny" aýdýan jenap Nyýazowy ýazgarýan karara ses bermeli. Kararda "esassyz tussag edilmek we azatlykdan mahrum etmek: garaşsyz habar beriş serişdeleriniň basylmagy, erkin pikiriň çäklendirilmegi. . . etniki ruslary, özbekleri we beýleki milli azlyklary kemsitmek " barada alada bildirilýär.
"Bu rejim diňe bir başgaça pikirlere ýol bermeýär, hemişe wepalylygy talap edýär" diýip Jenap MakLeod belleýär. Mekdep okuwçylary jenap Nyýazowyň geň aň akymy bolan Ruhnamany, ýalan-filosofiki çaklamalardan we şygarlardan doly kitap öwrenmäge mejbur bolýarlar.
S.Nyýazow 1980-nji ýyllaryň ortalarynda kommunistler döwründe respublikanyň ýolbaşçylygyna geldi we 1991-nji ýylda ýurt garaşsyzlyk alandan soň häkimiýeti aňsatlyk bilen ele aldy. Şondan bäri synçylaryň pikiriçe, potensial garşydaşlaryny rehimsizlik bilen ýok etdi, köplenç başarnykly geňeşçilersiz galýardy we hakykatdan doly üzňelikde ýaşaýar. Ýurdy üçin hem edil şonuň ýaly ykbaly bar: goňşy ýurtlar we sebit güýçleri bilen gatnaşyklary iň gowusy seresap hereketler.
Mundan başga-da, jenap Nyýazow ykdysadyýeti şeýle bir erbet dolandyrdy welin, tebigy gazyň ägirt uly gorlaryna garamazdan halk henizem garyplykda ýaşaýar. Emma Günbatar jenap Nyýazowyň artykmaçlyklaryna uzak wagtlap göz ýummak isleýän bolsa-da, günbatar kompaniýalary rus dilinde gürleýän azlyklar babatynda Owganystanyň üsti bilen gaz eksport etmek üçin geljekki turbageçirijini gurmak hukugy ugrunda göreşýärler. Rus dilinde gürleýän azlyk üçin synçylaryň pikiriçe, jenap Nyýazow goşa raýatlygy gadagan etmek bilen aşa giden bolmagy mümkin. Munuň Moskwada gahar-gazap döredendigi çak edilýär.
TERROR tarapyndan dolandyrylýan güýçler
Pol Pot (Kamboja)
Ol äýnek dakýan ýa-da daşary ýurt dillerini bilýän Kambojalylary jezalandyrdy. 'Wagtyň başyna' dolanmak isläp pul, din, hususy emläk, hassahanalar we mekdepler ýatyryldy.
Rim imperatory Nero
Öz ejesiniň janyna kast etmäge köp synanyşyk etdi - ahyrynda bu ugurda üstünlik gazandy we aýdym-saz ýaryşlaryny gurady, öz çykyşlarynda haýsydyr bir sebäbe görä gitmegini gadagan etdi.
Muammar Kaddafi (Liwiýa)
Palestina bosgunlarynyň ýarysyny pyýada Palestina gitmegi buýurdy.
Idi Amin (Uganda)
Ugandany "gara ýurtlara" öwürmek isleýän Amin, ol ýerde ýaşaýan 40 000-den 80 000-e çenli hindileri we pakistanlylary kowdy. Amin hakda ýaýradylan myş-myşlaryň arasynda adam kellesini sowadyjyda saklaýan hekaýalar bar.
Jastin Hugler, “The Independent”, Angliýa
Terjime InoSMI.Ru
