Ýyllyk metbugat azatlygy reýtinginde Türkmenistan 22.1 bal bilen 180 ýurtdan 175-nji orunda durýar, diňe Eýran, Demirgazyk Koreýa, Owganystan, Siriýa we Eritriýa has pes.
Türkmenistan dünýäniň iň ýapyk ýurtlaryndan biri hökmünde häsiýetlendirilýär we diňe rejimi wasp etmegi çap edýär.
Mediýa-meýdany
Hökümet gazetlere, radio, telewideniýe we internete berk gözegçilik edýär. Raýatlar internetdäki dünýäniň maglumat çeşmelerine girip bilmeýärler we VPN ulanjak bolsalar jerime tölemeli. Iň uly habar beriş serişdeleri, şol sanda TDH, "Türkmenistan" we "Bitarap Türkmenistan" gazetleri, şeýle hem "Altyn Asyr" ulgamy hökümetiň propagandasyny alyp barýarlar. Garaşsyz ýa-da oppozisiýa habar beriş serişdeleri daşary ýurtlardan işleýär.
Syýasy kontekst
Öňki lideriň ogly Prezident Serdar Berdimuhammedowyň 2022-nji ýylyň mart aýynda saýlanmagyndan bäri žurnalistlere senzura we gözegçilik güýçlendirildi. Ähli habar beriş serişdeleri hökümet ulgamyny ýaýratmaga we “Türkmenistanyň oňyn keşbini” görkezmäge borçly. Prezidenti we beýleki wezipeli adamlary tankytlamak gadagandyr. Düzgünleri bozmaga het eden žurnalistler yzarlandy, türmä basyldy, gynaldy we hatda öldürildi.
Hukuk esaslary
2013-nji ýylda senzurany gadagan edýän kanuna garamazdan, ähli neşirler hökümet tarapyndan gözegçilik astynda saklanýar we neşir edilmezden ozal ýörite rugsat alynýar. "Gadagan edilen saýtlaryň" jemgyýetçilik sanawy ýok, ýöne täze metbugat yzygiderli petiklenýär. Žurnalistler halanmaýan maglumatlaryny çap edenlerinde, häkimýetler olara garşy jenaýat jogapkärçiligini çekmekden çekinmeýärler.
Ykdysady kontekst
2006-njy ýylda ýurduň prezidenti aradan çykana çenli, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň köpüsi Saparmyrat Nyýazow tarapyndan döredildi, hökümete degişli we maliýeleşdirilýär. Garaşsyz türkmen metbugaty daşary ýurtlarda ýerleşýär we daşary ýurt maliýeleşdirmesine garaşly.
Sosiologiki kontekst
Şahsyýet kultlary öňki prezidentler Nyýazow we Gurbanguly Berdimuhammedow üçin döredildi. Ähli habar beriş serişdeleriniň olary gowy ýagdaýda görkezmek we hökümetiň öňe sürýän sosial we medeni gün tertibini görkezmek jogapkärçiligi bar. Hökümet syýasatlaryny tankytlamagy basyp ýatyrýar, şonuň üçin raýatlar gorkýarlar we metbugata ynamsyz garaýarlar.
Howpsuzlyk
Ýurtda galan az sanly žurnalist ... gizlinlikde işleýär, kazyýet jogapkarçiligine çekilmäge, türmä we gynamalara töwekgelçilik edýär. Häkimiýetler olaryň maşgalalaryna güýçli basyş edýärler.
