Duşenbe güni Şweýsariýanyň prezidenti Ewelina Widmer-Şlumpf we Ykdysadyýet ministri Ýohan Şnaýder-Ammann Türkmenistanyň ýolbaşçysy Gurbanguly Berdimuhammedowyň zyýaratyny kabul etdi diýip, Tagesanzeige ýazýar. Berdimuhammedow bilen söhbetdeşlik bolmandygy sebäpli neşiriň žurnalisti Deýwid Hesse käbir soraglara özi jogap tapdy.

Berdimuhammedowyň 97% ses alyp, prezidentlige gaýtadan saýlanmagy barada teswir beren Hesse, Türkmenistanyň "bütin dünýäde iň repressiw rejimleriň biridigini" ýatlatdy. Oppozisiýa basylyp ýatyrylýar we 2007-nji ýyldaky prezident saýlawlaryndan soň, hatda daşarky edepliligi saklamak üçin “ýokardan” tassyklanan käbir dalaşgärler türmä basyldylar, diýip awtor ýazýar.

"Arkadag" - "goragçy" adyna teswir ýazan Hesse, Türkmenistanyň prezidentiniň, ýurduň 5-6 million ilatyny beýleki ýurtlardan goraýandygyny belläp geçdi: ýurtdan çykmak diňe häkimiýetleriň we 35 ýaşdan kiçi çagasyz aýallara asla rugsat berilmeýär, daşary ýurt habar beriş serişdelerinden maglumat almak gadagan we internet senzuradan geçirilýär. Şol bir wagtyň özünde, bilim we saglygy goraýyş ulgamlary ýigrenji ýagdaýda.

Hesse, 20 ýyl töweregi wagt bäri höküm süren Kommunistik partiýanyň öňki işgäri Saparmyrat Nyýazowyň “Türkmenbaşynyň” ýürek keselinden ölenden soň, onuň ornuny şahsy diş lukmany Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2007-nji ýylda alandygyny ýatlaýar. Ýazyjy: "Ol özüni özgertmeçi hökmünde görkezdi, aýlaryň birnäçe köne atlaryny yzyna gaýtardy we ýene sirke, opera we teatra rugsat berdi". Şeýle-de bolsa, ýurt hiç haçan açyk bolmady we Berdimuhammedow öz şahsyýetine kult döredip başlady.

Şol bir wagtyň özünde, Hesse metbugatyň üýtgeşik diktatorlar hakda gowy ýazýandygyny: "Olaryň islegleri Günbatarda gowy degişmeler hökmünde görkezilýär" -diýdi. Berdimuhammedow özünden öňki ýaly meşhur däl, Hesse ýazýar, ýöne yzygiderli “Dürli” sütüniniň gahrymany bolýar: ýa-da köne awtoulaglarynda ýaryşlary guraýar (özü ýeňýär), ýa-da adaty uly sütükli telpekde köpçülige çykýar.

Hesse 2011-nji ýylda Şweýsariýada bir türkmen ilçihanasynyň açylandygyny ýazýar. Onuň sözlerine görä, Şweýsariýa häkimiýetleri Şweýsariýanyň ýolbaşçylygyndaky Halkara Walýuta Gaznasynyň we Bütindünýä Bankynyň wekilçilikli toparyna girýändigi sebäpli Türkmenistana uly üns berýär. Bu toparyň kömegi bilen Hesse, ÝB-ne girmeýändigine garamazdan Şweýsariýanyň bu guramalarda belli bir derejede agramynyň bardygyny ýazýar. Şweýsariýanyň Milli bankynyň hünärmenleri türkmen kärdeşlerine täze teňňeleriň we banknotlaryň täze tapgyryny hödürlemek barada maslahat berdiler.

Onuň pikiriçe, beýleki Günbatar ýurtlary hem Türkmenistana üns berýär. Munuň sebäbi gaz: Türkmenistan dünýäde dördünji orunda durýar. Awtoryň pikiriçe, Ýewropalylar türkmen gazyny Azerbaýjanyň üsti bilen Awstriýa daşamak we Russiýa “garaşlylygy” azaltmak üçin “Nabucco” turbageçirijisine bil baglaýarlar. Şeýle-de bolsa, Hesseniň pikiriçe, Türkmenistan diňe Hytaýa gaz üpjünçiligi barada anyk teklipler berdi. Turbageçirijiniň gurulmagy garyp türkmen halkynyň ýagdaýyny gowulaşdyrmaz diýip, Hesse ýazýar: nebit we gaz satmakdan gelýän girdejiler, döwlet baştutanyna tabyn bolan çeşme gullugyna gidýär.

Çeşme: Tagesanzeiger

http://www.inopressa.ru/article/09Oct2012/tagesanzeiger/turkmenia.html