Türkmenistanyň howpsuzlyk güýçlerinde ygtyýarlyklaryň gaýtadan paýlanmagy we hukuk goraýjy edaralaryň işi boýunça prezident komissiýasynyň döredilmegi howpsuzlyk sütünlerini özgertmek islegini görkezip biler. Synçylaryň pikiriçe, Saparmurat Nyýazowyň döwründen galan howpsuzlyk güýçleri çalşylýança, hakyky reformalara umyt baglamagyň manysy ýok.
5-nji martda ministr derejesinde işgär bellemek tamamlanandan soň, Prezident Gurbanguly Berdimuhammedow howpsuzlyk güýçleriniň ygtyýarlyklaryny üýtgedip başlady.
Şeýlelik bilen, möhüm harby we raýat desgalaryny goramak wezipeleri Içeri işler ministrliginiň (MWD) ygtyýarlyklaryndan aýryldy we Prezidentiň howpsuzlyk gullugyna geçirildi we Döwlet ýol gözegçilik gullugy Milli howpsuzlyk (MNB) ministrligiň ygtyýaryndan Içeri işler ministrligine geçirildi.
Ondan has öň, hukuk goraýjy edaralaryň işi bilen baglanyşykly şikaýatlara garamak üçin Prezidentiň ýolbaşçylygynda Döwlet topary döredildi.
Ýerli synçylar üýtgedip gurmagyň bu ýerde durman, daşary ýurtlulary bellige alýan edaranyň özgerdiljekdigini we tussaghanalary goramak üçin ýörite gullugyň dörediljekdigine garaşýarlar.
"Bu, diňe öwrülşükli pikirler we bu bölümleri dolandyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak islegi bilen baglanyşykly" -diýip, hökümet töwereklerine ýakyn NBCA çesmesi habar berdi.
Şeýle-de bolsa, synçylar soňky üýtgeşmeleriň bu ugurda uly özgerişlikleriň boljakdygyna ynanmaýarlar, sebäbi howpsuzlyk güýçlerine geçen ýylyň dekabrynda birden aradan çykan öňki prezidentiň döwründe işlän adamlar ýolbaşçylyk edýär.
Fewral aýynyň ahyrynda Berdimuhammedowyň karary bilen Goranmak ministri Agageldy Mammetgeldiýew, Içeri işler ministri Akmämmet Rahmanow we Milli howpsuzlyk ministri Geldymuhammet Aşyrmuhammedow bellenildi. Şeýle hem Prezidentiň howpsuzlyk gullugynyň başlygy Akmyrat Rejepow hem öz wezipesinde galdy.
Bularyň hemmesi hukuk goraýjy edaralar baradaky täze komissiýa girizildi. Bu adamlaryň, mysal üçin, Nyýazowyň dolandyran döwründe repressiýa meselesi bilen baglanyşykly bolup biläýjek türkmen raýatlarynyň arzalaryna we şikaýatlaryna garamak üçin ygtyýarlyk berlen komissiýanyň bir bölegi bolmagy NBCA-nyň Aşgabat synçylarynyň gaharyny getirýär.
“Bu howpsuzlyk güýçleriniň ilkinji nobatda millionlarça adamy pida eden we girew alan diktator rejimi goldaýanyny hemmeler ýatdan çykaran ýaly. We bular adamlaryň hukuklary üçin göreşerlermi ?! " - diýip, bir žurnalist soraýar.
Türkmen Helsinki gaznasynyň lideri Täjigül Begmedowa bu komissiýanyň döredilmegini "halkara guramalarynyň köp sanly çagyryşyna jogap hökmünde gazanylan ylalaşyk" diýip atlandyrýar.
Komissiýanyň syýasatdan uzak meseleler boýunça birnäçe oňyn karar berip biljekdigini aradan aýyrmaýar, ýöne komissiýa döredilenden soň derrew iberilen köp sanly raýatyň arzasyna entek hiç hili jogap gelmändigini aýdýar.
Begmedowa, Nyýazowyň howpsuzlyk güýçleriniň wezipelerini saklamagy, uly özgertmelere umyt baglamaga mümkinçilik bermeýär diýen pikir bilen paýlaşýar.
"Şol bir adamyň bellenilmegi ... hukuk goraýjy edaralaryň işgärleri tarapyndan adam hukuklarynyň bozulmagy bilen ýagdaýy düýpli gowulaşdyrmak üçin çynlakaý niýetleriniň ýokduguny hasaplamaga esas berýär" -diýip Begmedowa belleýär. - Mundan başga-da, bu komissiýanyň prezident tarapyndan ýolbaşçylyk edilmegi ýagdaýy halas edip bilmez. Şol bir adamlar, Nyýazowyň döwründäki ýaly Berdymuhammedowada hasabat bererler."
IWPR
