Türkmenistanyň ýörite hyzmatlary ýerli häkimiýetler bilen bilelikde we öz kanunlaryny bozup, dini azlyklaryň wekillerine garşy işjeň göreşýärler.
21-nji noýabrda ir sagat 10.30-da dört adam Daşoguzdaky Mahmut Öwezowyň öýüne (salgysy redaksiýada we adam hukuklary guramalarynda elýeterli) duýduryşsyz we rugsatsyz girdi. Olar bilen duşuşmaga çykan jaýyň hojaýynyny bir gyra itip, otagyň içine girdiler.
Öwezowyň tutuş maşgalasy “Gündogaryň nury” hristian dininiň ýewangelik buthanasynyň ýygnaklaryna yzygiderli gatnaşýan hristian imanlylarydyr. Bu dini gurama 2005-nji ýylyň 16-njy aprelinde Türkmenistanda resmi taýdan hasaba alyndy. Jemgyýetiň agzalary haýyr-sahawat işlerine işjeň gatnaşýarlar: ýetimler öýüne, öýsüz-öwzarsyz adamlara we köçe çagalaryna kömek edýärler.
Öwezowlaryň öýüne çagyrylmadyk myhmanlaryň çozmagyndan ýarym sagat öň ruhany Ýuriý Razmetow, aýaly we jemgyýetiň iki wekili geldi. 24-nji noýabrda geçiriljek indiki ýekşenbe ýygnagynda ýerine ýetirilmeli hristian aýdymlaryny gaýtalamak üçin özleri bilen saz sintezatoryny getirdiler.
Döwlet işgärleri tarapyndan jaýa bikanun girenlerinde, guraly sazlaýan ruhany, aýaly, jaýyň eýesi we myhmanlar werandada bardy. Olaryň öňünde sözleri bolan aýdymlaryň ýygyndysy bardy. Öý hojalykçy aýal we iki aýal dogany öý işlerini edýärdi, çagalar bolsa öz otagynda oýnaýardylar. Özleri bilen tanyşdyrmazdan ýa-da resminamalaryny görkezmän gelen adamlar, jaýyň eýesinden we myhmanlaryndan haýsy esasda ýygnandyklaryny sorap başladylar. Imanlylar doga okamak üçin däl-de, eýsem “Hudaýy wasp edýän” aýdymlarynyň gaýtalanmasy üçin ýygnanandyklaryna jogap hökmünde raýat eşikli adamlar “Hudaý hakda aýdym aýtmaklarynyň gadagan edilendigini” aýtdylar.
Gelenleriň arasynda ruhany häkimligiň işgäri Tirkiş Goşaýewiç atly bir işgäri tanady. Galanlary öz atlaryny aýtmakdan boýun gaçyrdylar. Olar diňe haýsy edaranyň işgäridigini anyklamazdan, hukuk goraýjy edaralaryň işgärleri bolandygyny mälim etdiler. Soň bolsa, hiç hili kepilnama bolmazdan hristian aýdym sözleriniň ýygyndylaryny alyp, ýygnananlara nirädigini aýtman, özleri bilen gelmegini islediler. Öý hojalykçy aýal, aýal dogany we çagalary öýde galyp, üç sagatlap alnyp gidilenleriň nirededigini bilenokdylar.
Tutulanlar Daşoguz şäheriniň häkimliginiň dini işler bölümine äkidildi. Ruhany Ýuriý Razmetow ymam hökmünde tanadylan, ýöne ady ýa-da familiýasy ýa-da ymam bolan metjidiniň ady berilmedik bir adamyň oturan aýratyn otagyna äkidildi. Ady tutulmadyk ymam “hristian dininiň ýalňyşdygyny”, “bu din däl-de, mifdigini (toslama)”, “Mesihiň aýaly Merýemiň bardygyny asyrlar boýy gizläp gelýändigini” we “dogry ynanmaly we metjide git "-diýdi.
Soň tussag edilenler kompýuterde häkimlik işgäri tarapyndan ýazylan we çap edilen beýana gol çekmäge mejbur boldular. Bu beýan tussag edilenleriň kanuny dile düşünmek ýa-da ýeterlik düşünmeýän türkmen dilindedi.
Şeýle hem, ynanýanlar resminamalarda görkezilen kanuny salgyda däl-de, başga bir ýerde “iki-den köp” ýygnansa, hasaba alynmagy ýatyrylar, soň bolsa ruhany Mahmyt Öwezowdan ýaşaýyş jaýyny alarlar diýip haýbat atyldy.
Ir sagat 2-de adamlar boşadyldy, ýöne Mahmut iki hukuk goraýjy işgär bilen bilelikde öýüne äkidildi (we ony getirip äkiden hususy belgili awtoulaglardy). Öwezowlaryň öýünde “myhmanlar” öýde galan üç zenany çap edilen düşündiriş beýanlaryna gol çekmäge mejbur etdiler. Aýallar ýüz öwürip başlandan soň, özlerini hem "şaýatlyk" aljakdyklary bilen haýbat atdylar. Soňra maşgalanyň ähli agzalaryny, şol sanda çagalary - on ýaşly Umit we bäş ýaşly (!) Deýwidi hem diwara garşy goyüp surata düşürdüler.
Soňra jaýyň eýelerine kitaplary meýletin tabşyrmasalar, dini edebiýatlary konfiskasiýa etmek üçin gözleg geçirjekdikleri bilen haýbat atyldy. Netijede, rus dilinde üç sany şahsy Injil kitabyny almak barada kepilnama taýýarlamazdan alnyp gidildi.
Hekaýa ol ýerde gutarmady. 3-nji dekabrda irden ruhanyny çagyrdylar we 21-nji noýabrda tussag edilenleriň hemmesine Adalat bölümine (Adalat ministrliginiň ýerli bölümi) hasabat bermegi buýurdylar. Ol ýerde Maral atly bir işçi Adalat ministrliginden bikanun dini ýygnanyşyk bilen baglanyşykly buýruk gelendigini habar berdi. Görnüşi ýaly, türkmen dilinde gol çeken beýanynda Öwezowlaryň öýünde şygar gaýtalamasy däl-de dini ýygnak bolup geçýär. Näbelli hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň we häkimlik işgärleriniň gahar-gazabyna we bikanun hereketlerine jogap hökmünde Maral: "Muny nädip subut edip bilersiňiz?" diýdi. Ýene-de adamlary düşündiriş beýanlary ýazmaga mejbur etdiler, ýöne bu gezek öz ellerinde we rus dilinde.
Ýöne her kime kanuny salgysynyň daşynda ýygnanan halatynda jemgyýetiň hasaba alynmagyny ýitirjekdigi barada berk duýduryş berildi. Indi “Gündogar nury” ybadathanasyna ynanýanlar häkimiýetleriň hereketlerinden gaty aladalanýarlar we islendik maşgala baýramçylygynyň bikanun dini ýygnak hökmünde düşündirilmeginden gorkýarlar.
Natalýa Şabunts
