Türkmenistanyň resmi metbugaty Adam Hukuklary Komissiýasy (Ombudsmen) Ýazdursun Annagurbanowanyň 2017-nji ýyldaky işiniň netijeleri baradaky ilkinji hasabatyny çap etdi.
Hasabatyň ep-esli bölegi ombudsmeniň işini, şeýle hem “Hormatly prezident” diýlip atlandyrylýan Prezident Gurbanguly Berdimuhammedowyň alyp barýan işlerini we “paýhasly başlangyçlaryny” beýan etmäge bagyşlanýar.
2017-nji ýylda 439 haýyş hasaba alyndy (185 dilden we 254 ýazmaça), ýüztutanlaryň 195-si Ombudsmeniň edarasyna geldi.
Hasabatdaky maglumatlara görä, ýüz tutanlaryň ähli maglumatlary: familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan ýyly, jynsy, hasaba alnan ýeri we hatda raýatlygy ýörite žurnalda ýazylýar. Mysal üçin, ýazmaça ýüz tutan 293 adamyň (ýüz tutmalaryň käbiri köpçülikleýin), 253-si türkmen, 26-sy ruslar, dördüsi azerbaýjanlylar, üçüsi özbekler, üçüsi ermeniler, ikisi lezgiler, biri ukrain we biri kürt. Ýedi şikaýatyň awtorlar tarapyndan gol çekilmändigi we şonuň üçin garalmaýandygy kabul edildi.
Ýazmaça ýazylan 254 şikaýatdan diňe 25-si “kanagatlandy we şeýlelik bilen raýatlaryň bozulan hukuklaryny we azatlyklaryny goramakda we dikeltmekde kömek berildi”.
Raýatlaryň käbir arzalary mysal hökmünde berilýär. Balkanabat şäheriniň ýaşaýjysy, "Zopiklone" güýçli derman bolan "Somnol 7.5 g" derman satýan dermanhanalar barada şikaýat bilen Ombudsmeniň edarasyna ýüz tutdy. Beýanata görä, bu dermanlary kabul edýänler ýeterlik däl ýagdaýda bolup, ýol hadysalaryna sebäp bolýar. Netijede, Saglyk ministrligi Zopiklony öz içine alýan dermanlaryň diňe resept bilen satylmagy barada buýruk berdi.
Ýurduň birnäçe raýaty ombudsmeniň edarasyna ýüz tutandan soň iş tapyp bildi, ýöne ozal ýüz tutanlaryň köpüsiniň zähmet bir biržasynda teklip edilýän boş ýerlerden ýüz öwürendikleri bellenilýär. Arza berenleriň biri, telewizoryň, týuneriň we holodilnikiň elektrik togunyň öçmegine sebäp bolansoň, Jemgyýetçilik hojalygy ministrliginden maddy zeper üçin öwezini dolmagy başardy.
Bir şikaýat boýunça birnäçe bikanun işler uzaldyldy. Ombudsmeniň ýüzlenmesiniň netijesinde “ýurtdan çykmagy wagtlaýyn çäklendirilen raýatlaryň sanawyna giren” Türkmenistanyň raýaty syrkaw çagasyny bejermek üçin daşary ýurda gitmegi başardy.
Ikinji toparyň maýyp, uly ogly we gyzy bilen umumy ýaşaýyş jaýynyň bir otagynda ýaşaýan, maýyplar üçin jaý almak üçin garaşylýan sanawyna goýuldy.
Mundan başga-da, harby adamyň dul aýalyny hyzmat jaýyndan göçürmek bilen baglanyşykly birnäçe mesele çözüldi; kran suwy bilen "sarp etmek üçin ýaramly"; üç ýyl bäri işlemeýän lift we döwülen oýun meýdançasy bilen; 25 ýyl bäri bir howlynyň ortasynda duran zibil gaplary bilen; üç ýyl ozal basyp alnan jaýlara elektrik ýa-da gaz berilmedi; ýylyň dowamynda mugallymlara tölenmedik aýlyk (2016-njy ýylyň sentýabr aýyndan 2017-nji ýylyň iýun aýyna çenli); Senagat Bankynyň "konwertirlenen serişdeleri" rus bankynyň hasabyna geçirmekden ýüz öwürmegi.
Şeýle-de bolsa, hasabatda Ombudsmene ýüz tutan raýatlaryň köpüsiniň döwlete öz hukuklaryna hormat goýmak üçin däl-de, eýsem dürli maddy ýeňilliklere bolan isleglerini hereket edýän kanunçylyk esasynda kanagatlandyrmaga çalyşýandyklary aýdylýar. Özleriniň bähbidiňizi öňe sürmek däbinden miras galanlar, raýatlaryň Ombudsmeniň jedelli kazyýet kararlary barada ençeme gezek tassyklanandygyna garamazdan, Ombudsmene iberen köp hatlarynda aýdyň ýüze çykypdyr. Ombudsmen şeýle haýyşlara jogap edip, adam hukuklarynyň bozulmagynyň dogrudygyny ýa-da nädogrudygyny düşündirmeli we raýatlara ýurduň erkin ykdysadyýetinde mümkinçilikler döredilen döredijilik işi arkaly çözmegi maslahat bermeli.
Netijede, Ombudsmen ýurduň raýatlaryna “adatça döwletiň kömegine bil baglap, ykdysady meselelerini özbaşdak we işjeň çözüp bilmeýän” raýatlara bilim bermek zerur diýen netijä geldi.
Hasabatyň doly beýanyny http://tdh.gov.tm/news/obd.aspx
salgysyndan tapyp bilersiňiz
