Ynsan hukuklaryny goraýjy, halkara baýragy Özbegistanyň adam hukuklary hereketiniň ykrar edilmegidir.
15-nji noýabrda Per Anger adyndaky halkara baýragy Stokgolmda (Şwesiýa) gowşuryldy.
“Howpsuz gurşawda sesiňi ýokarlandyrmak we ýygnanyşmak azatlygyny tassyklamak, adam hukuklary üçin parahatçylykly ýollar bilen, öz janyňa we saglygyňa töwekgelçilik edmek bilen uly şahsy batyrgaýlyk bilen söweşmek üçin”.
Bu baýrak, gumanizmiň we demokratiýanyň ösmegine goşan goşandy üçin her ýyl dünýäniň iň batyrgaý aktiwistlerine berilýär.
Özbek raýatlary her gün irden Daşkentdäki Adam Hukuklary Bileleşiginiň lideri Ýelena Urlaýewanyň kiçijik öýüne maslahat we kömek sorap gelýärler. Käbirleri döwlet edaralaryna şikaýat ýazmakda kömek soraýarlar, käbirleri kazyýet edaralaryna resminamalary taýýarlamakda ýa-da kanuny maslahat bermekde kömek soraýarlar.
Adamlar, hukuk goraýjy barada adalatsyzlyga garşy göreşde olara hakyky goldaw berýär diýýärler.
Daşkendiň ýaşaýjysy Nadežda Pelyh ýerli lukmanlaryň göwreli gyzyna kämillik ýaşyna ýetmändigi sebäpli lukmançylyk barlagyndan ýüz öwürendigini aýtdy. Aýal: "Biz dürli edaralara arz-şikaýatlar ýazdyk, ýöne hemme zat biderek boldy" -diýdi. - Soňra bize Ýelena Urlaýewa bilen habarlaşmagy maslahat berdiler, ol Baş prokuraturanyň we Içeri işler ministrliginiň, Ministrler kabinetiniň gönü telefonlaryna jaň edip, gyzymy goramak üçin prezident binasynyň ýanynda nägilelik ýörişi geçirmegi haýyş edip arza taýynlady... şondan soň gyzym lukmançylyk hasaba alyndy we hatda ony lukman barlagyna alyp gitmek üçin awtoulag berildi."
Andijandaky etniki özbek bosgunlarynyň resmi däl lideri Muhammetkadyr Karabaýew Urlaýewanyň batyrlygy barada gürrüň berýär. Bu hil sebäpli geçen tomus adam hukuklaryny goraýjy iýun ganly çaknyşyklardan soň goňşy Gyrgyzystanyň Jalalabat sebitiniň Bazar-Korgon etrabyndan ýaralananlaryň ýerleşýän hassahanalaryna girip, olar bilen söhbetdeşlik geçirip, arhiw üçin surata düşmegi başardy.
Karabaýew: "Bu örän batyr we dogruçyl aýal, Özbegistanda şeýle adamlaryň bardygyna begenýärin" -diýdi. "Urlaýewa halkara jemgyýetçiliginiň ünsüni biziň meselelerimize çekmäge kömek edýär."
Ýelena Urlaýewa 90-njy ýyllaryň ahyrynda bir gezek öz doganynyň bozulan hukuklaryny goramaga synanyşanda adam hukuklarynyň hereketine geldi, soň bolsa Adam Hukuklaryny Goramak Jemgyýetiniň agzasy boldy.
Ýelena Urlaýewa: "Piketleriň kömegi bilen ýerine ýetiren ilkinji gowy işlerimiň biri ýadymda." "2001-nji ýylda bikanun 6 ýyl azatlykdan mahrum edilen Wasiliý Astafiýewiň ene-atasy bilen Daşkent şäheriniň häkimligine pikede gitdim ... Hereketimizden sekiz gün soň öýüne gaýdyp geldi."
2001-nji ýylda indiki pikete barýan ýolda Ýelena Urlaýewa polisiýa işgärleri tarapyndan tussag edildi we kazyýetiň karary bilen Daşkent şäher psihiatrik keselhanasynda hökmany bejergi aldy. Häkimiýetler aktiwistiň işiniň öňüni almak üçin bu tejribäni ýene birnäçe gezek dowam etdirdiler we diňe halkara jemgyýetçiliginiň köp sanly protestlerinden soň saklandy.
2005-nji ýylyň maý aýynda bolup geçen ganly Andijan wakalaryndan soň, häkimiýetler žurnalistleri we adam hukuklaryny goraýjylary yzarlamagy güýçlendirensoň, Ýelena Urlaýewa Özbegistanyň Adam hukuklary bileleşigini döretdi. On ýarym aktiwistden ybarat bu guramanyň agzalary, kazyýet işlerine gatnaşýar we dürli protestleri guraýar, mysal üçin häkimiýetlerden syýasy tussaglary boşatmagyny ýa-da pagta meýdanlarynda çaga zähmetini ulanmagyny bes etmegini talap edýär.
Ýerli polisiýa adam hukuklaryny goraýjylaryň meýilleşdirilen piketlere gatnaşmagynyň öňüni almaga synanyşýar, olary petikleýär we ilkinji nobatda Ýelena Urlaýewany öz öýlerinde. Şeýle-de bolsa, batyrgaý aýal häkimiýetleriň piketçilere ýygy-ýygydan salýan jerimelerinden ýa-da fiziki zorluklardan gorkmaýar. 2010-njy ýylyň 16-njy sentýabrynda Ýelena Urlaýewa Daşkentdäki Gyrgyzystanyň ilçihanasynyň ýanynda ýenjildi we şol ýerde kärdeşleri bilen Gyrgyzystanyň adam hukuklary aktiwisti Azimjon Askarowyň işine garşy piket alyp barýardy.
Özbegistanyň Adam hukuklaryny goraýjylaryň başlangyç toparynyň (AHGBT) başlygy Surat Ikramow: "Urlaýewa Stokgolmda berlen ýokary baýraga mynasyp" -diýdi. Per Anger adyndaky halkara baýragy, başga biriniň betbagtlygyny äsgermezlik edip bilmeýän bu batyr we yhlasly aýala adalatly baha bermekdir".
NBCA Bu makala, National Endowment for Democracy gaznasy tarapyndan maliýeleşdirilýän “Merkezi Aziýa habarlary gysgaça” taslamasynyň bir bölegi hökmünde taýýarlandy.
