Tomus aýynyň başynda, Türkmenistanyň demirgazygyndaky Daşoguz welaýatynda ýerli çaphanada işleýän bir topar adamyň kazyýet işi tamamlandy. Kärhananyň müdiriniň orunbasary bilen birlikde on adam jogapkärçilige çekildi. Bu topar çap kagyzlary bilen galplykda we çap önümleri üçin “çep” sargytlary ýerine ýetirmekde aýyplandy.
Daşoguzdaky bir synçynyň sözlerine görä, türkmenler ilkinji prezident Saparmyrat Nyýazowyň döwründen bäri şeýle “demonstrasiýa” kazyýetlerine öwrenişipdirler we çaphanadan çap kagyzy ogurlandygy üçin türmä iberilip bilinjekdigine hiç kim geň galmaýar.
Synçy şeýle düşündirýär: "Millionlarça ogurlaýanlary döwlet derejesinde goýup bilmersiňiz, şonuň üçin ownuk ogrylary ýa-da umuman tötänleýin rehimsizlik bilen gülkünç hekaýalara giren adamlary jezalandyrmaly".
Köp sanly höküm çykarylan kazyýet işlerini görkezmek jemgyýetdäki dartgynlylygyň katalizatory bolup hyzmat edýär. Synçynyň sözlerine görä, Nyýazowyň döwründe türkmen metbugaty "häkimiýetleriň elindäki aýratyn mehanizm" bolup, premýer-ministrleriň, ministrleriň, häkimleriň, bankirleriň we uniwersitet rektorlarynyň durmuşy baradaky gepleşikleri açyp, halky begendirdi.
“Şeýle gepleşikler ilat tarapyndan has gowy görülýärdi. Parahor işgärleriň öýleri we daçalary, abraýly markalaryň awtoulaglary, kilogram altyn we şaý-sepler we köp sanly pul görkezildi "-diýip synçy ýatlaýar.
Ýakynda “Daşoguznebitgazstroý” trestiniň günäkärlenýän 25 işgäriniň biriniň bähbidini gorap, ýerli aklawçylar birleşiginiň Daşoguz aklawçysy, günäkärlenýänleriň köpüsini kazyýete çykarmak tejribesini kabul ederliksiz we bikanun hasaplaýar.
Onuň pikiriçe, derňew edaralary ähli jenaýat zynjyryny kesgitlemek we jogapkärleriň hemmesini jezalandyrmak üçin däl-de, eýsem ýolbaşçylaryna näderejede işleýändiklerini habar bermek we görkezmek üçin "Siňekden pil ýasaýarlar" diýdi. Aklawçynyň pikiriçe, köplenç diňe günäsi bir goldan ybarat, maliýe resminamalarynda oýlanyşyksyz gol çeken ýerine ýetiriji günäkärler kazyýete çekilýärler.
“Şeýle müşderilerim bardy. Adam bir toparyň bir bölegi hökmünde jogapkärçilige çekilse, hökman günäkärlenjekdigini hemmeler bilýär "-diýdi.
Aklawçylar birleşiginiň wekilleriniň pikiriçe, Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň ýerli bölümleriniň derňew bölümleri tarapyndan jenaýat işi “dörän” bolsa, müşderä kömek etmek mümkin däl diýen ýaly.
Aklawçylar birleşiginiň wekili: "Şeýle ýagdaýlarda, aklawçy öz müşderisiniň bigünädigi barada ynandyryjy deliller getirse-de, kazy henizem görkezilen aýyplamadan daşlaşmaz" -diýdi.
“Türkmenpagta” döwlet konserniniň 17 işgäri bilen geçirilen kazyýet işine gatnaşan we Daşoguz welaýatyndaky pagta arassalaýjy zawodlaryň biriniň müdiriniň bähbitlerini goraýan başga bir aklawçy, müşderisi üçin hatda ykbalyny ýeňilleşdirmek üçinem hiç zat edip bilmejekdigini aýtdy.
"Müşderim zawodyň müdiri bolup bir ýyldan az işledi, kazyýete kärhanadaky ähli galplyklaryň öňki müdir tarapyndan edilendigini görkezýän berk subutnamalary hödürledim, ýöne kazy kazyýet işiniň jikme-jikliklerine girmedi, Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň ýerli bölümi eýýäm ykdysadyýet pudagynda çynlakaý jenaýatyň tapylandygy barada habar beripdi "-diýdi.
Netijede, onuň sözlerine görä, pagta zawodynyň ýaňy-ýakynda bellenen müdiri etmedik işleri üçin iň ýokary jeza aldy. Aklawçynyň pikiriçe, şol bir wagtyň özünde, uly toparlara agyr jeza bilen berlen şular ýaly görkezme kazyýet işleri ilata ýaramaz täsir edýär.
“Kazyýetden soň, ony asla tanamaýan adamlaryň müşderimiň ykbaly barada nädip pikir alyşandyklaryny eşitdim. Adalatyň ýeňşine begendiler "-diýdi.
Adynyň efirde tutulmagyny islemedik Aşgabadyň Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň pensiýa çykan podpolkownigi, hukuk goraýjy edaralaryň derňewi adatdan daşary derejä ýetirmäge we köp sanly adamyň jogapkärçilige çekilmegi bilen mümkin boldugyça köp jenaýat işini açmaga synanyşýandygyna ynanýar.
“Häkimiýetiň çalyşmagy howpsuzlyk güýçleriniň iş usullaryna hiç hili täsir etmedi. Kän üýtgemedi, diňe az ýaýradyldy. Öňki döwürlerde bolşy ýaly, Içeri işler ministrliginiň, Milli howpsuzlyk ministrliginiň we prokuraturanyň derňew bölümleri ykdysady ýa-da beýleki jenaýatlar üçin jenaýat işi gozgalanda, mümkin boldugyça köp günäkärlenýäni jogapkärçilige çekmäge synanyşýarlar "-diýip podpolkownik aýdýar.
Bu makala, National Endowment for Democracy gaznasy tarapyndan maliýeleşdirilýän “Merkezi Aziýa habarlary gysgaça” taslamasynyň bir bölegi hökmünde taýýarlandy.
www.iwpr.net
