Ýekşenbe güni Belarusda geçirilen galp saýlawlarda prezident Aleksandr Lukaşenkonyň üçünji gezek saýlanmagy hiç kimi geň galdyrmady. Şeýle-de bolsa, onuň demokratiýa tarapdar kandidatlary ýeňmegi we demonstrantlary uzak wagtlap yzarlamagy ruhlary peseltmeýär, sebäbi olar öňünden aýdylýar. Prezident Buş saýlawyň netijelerini ykrar etmekden ýüz öwürdi we Russiýanyň prezidenti Wladimir Putin Ýewropanyň soňky diktatoryny goldap, demokratiýanyň tarapyna çykdy.
Duşenbe gününden bäri Lukaşenka ýüzden gowrak aktiwisti tussag etdi, olaryň köpüsi Minskiň merkezinde her gün müňlerçe ýygnanyşýan demonstrantlaryň hataryndan aýryldy. Şenbe güni uly ýöriş geçirilende köpler oppozisiýanyň gysylmagyndan gorkýarlar. Belaruslylar erkinlik we gülläp ösýän sebitde kommunistden soňky döwürde Lukaşenkanyň ykdysadyýete döwlet gözegçiligini saklaýandygyny, habar beriş serişdelerini basyp ýatyrýandygyny we KGB-ni iş bilen meşgullanýandygyna begenmeýärler.
Waşington saýlawlar bilen baglanyşykly aýry-aýry Belarus resmilerine garşy sanksiýalary girizmegi göz öňünde tutýar. Şeýle-de bolsa, Ýewropa bu çärä goşulmasa, manysy bolmaz, sebäbi Belarus elitasy söwda edýär, bank işledýär we çagalaryna Ýewropada bilim berýär. Bagtymyza, Ýewropa Bileleşigi Lukaşenkany izolirlemek meselesine çynlakaý seredýär.
Ýewropadan tapawutlylykda Russiýa özüni aklap bilmeýär. Oppozisiýa kandidatlarynyň tussag edilmegine, ýenjilmegine we oppozisiýa ýygnanyşyklaryna gatnaşmaga het edenlere haýbat atylmagyna garamazdan, saýlawdan nägileligini görkezmedi. Muňa derek, Moskwa Belarus halkynyň öz islegini mälim edendigini aýtdy. Bu peýdasyzdy, Russiýa, Waşingtonyň azerbaýjanly dostlary bilen edişi ýaly, netijelerini ykrar etmek bilen, saýlaw prosesi barada alada bildirip bilerdi. Lukaşenko öňki Sowet respublikalarynda ruslary goldaýan lider, emma adam hukuklarynyň bozulmagy artýar we hatda Putin ýaly adamyňam razylygyna mynasyp däl.
Gynansagam, Waşington we Moskwa gynamalara sezewar bolan Belarusy Russiýanyň “daşary ýurtlara ýakyn” diýip atlandyrýan täsirine täsir etmek üçin sowuk söweşiň iň soňky girewi hasaplaýarlar. Prezidentler Klintonyň we Buşuň ýolbaşçylygyndaky Amerikanyň Birleşen Ştatlary, täze garaşsyz Baltika respublikalaryna we häzirki Ukraina üçin NATO agzalygyny gözlemek arkaly Russiýa bolan ynamsyzlygy güýçlendirdi. Demokratiýa ösüşiniň gyzyklanmaýan tarapdary hökmünde Waşingtona bolan ynam, onuň Moskwa bilen aragatnaşygyny kesen post-sowet hökümetlerine awtomatiki goldaw bermegi we beýle bolmadyklary ýazgarmagy pese gaçdy.
Elbetde, Buş administrasiýasynyň repressiw Özbegistana garşy berk çäre görendigini, munuň öwezine möhüm özbek howa bazasyny ýitirip biljekdigini bilmelidiris. Şeýle-de bolsa, elhenç diktator şahsyýet kultyny döredýän we adam hukuklaryny zalym bozýan Türkmenistan barada bir sözem aýtmady. Türkmenistan, Azerbaýjan ýaly möhüm nebit turbalaryna gözegçilik edýär.
Administrasiýa demokratiýany ösdürmegiň pursatparaz we ulgamlaýyn däldigi baradaky şübheleri ýok etmek islese, kyn, ýöne täsirli çözgüt bar: nebit bilen dostlukly diktatoryň garşysyna çykyň.
“Los An Angeles Taýms”, ABŞ.
InoSMI.Ru terjimesi.
