Türkmenleriň birleşikleri döretmäge, goşulmaga we netijeli gatnaşmaga hukugy bar. Emma ilatyň aglaba köplügi muny bilmeýär. Sebäbi rejım raýatlara beýle maglumatlary almaga rugsat bermeýär. Häkimiýetler barlag we deňagramlylyk ulgamyna esaslanýanlygy sebäpli birleşmek azatlygyndan gorkýarlar. Oňa bu ölüm ulgamyna meňzeýär.
Türkmenistan Merkezi Aziýanyň ÝB bilen entegem Bilelikde iş alyp barmak we Hyzmatdaşlyk şertnamasyna gol çekmedik ýeke-täk ýurdy bolmagynda galýar
Garaşsyz adam hukuklary guramalaryna ýurtda iş alyp barmaga mümkinçilik berilmeýär we BMG-nyň adam hukuklary hünärmenleriniň gaýta-gaýta haýyşlaryna ähmiýet berilmeýär. Şahsy tarapdan, guramamyz bu podiumda birnäçe gezek daşary ýurtlarda däl-de, eýsem Türkmenistanda işlemek teklibi çykyş etdi. Şunuň bilen baglylykda, rejim 20 ýyl bäri ýenjilen ýoldan çukura girýär.
Abunalygy ýatyrmak üçin hökümet birnäçe GONGO-nyň bolmagyna rugsat berýär. Olaryň wekillerine käwagt hatda bu sahypada-da görünmäge rugsat berilýär. Çykyşlaryna üns beriň: Ombudsmeniň beren sapagyny - Türkmenistanda hemme zadyň ajaýypdygyny aýdýarlar. Iş ýüzünde hökümet giň frontda raýat jemgyýetine hüjüm edýär; adam hukuklaryny goraýjylaryň we aktiwistleriň howpsuzlygyna gönüden-göni howp abanýar; hereket azatlygy çäklendirilýär, döwletiň bikanun hereketlerini tankytlaýandyklary üçin gorkuzylýar we yzarlanýar. Häkimiýetler raýat jemgyýetiniň wekillerini abraýdan düşürýär, olary heläkçilige sezewar edýär, Interpol arkaly tussag etmek we deportasiýa etmek baradaky toslama haýyşlary iberýär, fiziki hüjümleri guraýar, ýalan jenaýat işlerinde kazyýet işi açýar we garyndaşlaryny yzarlamagy bes etmeýär.
Bu ýere ýygnananlaryň, esasanam hakyky güýji bolanlaryň bularyň hemmesine göz ýummagy aladalandyrýar. Edil şonuň ýaly, ÝHHG sebitinde Türkmenistanyň mysalyndan peýdalanyp, ýalan-demokratiýanyň täze görnüşiniň synag edilýändigi baradaky duýduryşlarymyza göz ýumdular: kagyz ýüzüne bir zat ýazylýar, ýöne iş ýüzünde başga bir zat bolýar. Netijede sebitdäki krizis ýüze çykdy.
Häzirki wagtda bu otagda wekilleri bolan köp ýurt Türkmenistan bilen “asuda diplomatiýany” ileri tutýar. Onýyllyklaryň dowamynda şeýle diplomatiýa, haýsydyr bir kepilliklere garamazdan, esasan türkmen rejiminden ykdysady peýdalaryň bardygyny görkezdi. Demokratiýanyň kökleriniň basylmagyna sebäp bolýan zat, Türkmenistanda awtoritarizmi güýçlendirmek syýasaty.
Täjigül Begmedowa
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy
