Tutulan aýallary zorlamak praktikasy türkmenleriň deslapky tussaghanalarynda dowam edýär.
Türkmen döwletiniň ilkinji şahsyýetiniň bir sebitde adam hukuklarynyň bozulmagy baradaky yzygiderli çykyşlary belli bir reforma getirmeýär, günäkärler jezalandyrylmaýar, ýöne zorluk hereketlerini dowam etdirýärler. 2005-nji ýylyň 10-njy iýulyndaky Ministrler Kabinetiniň mejlisini ýatladalyň. Prezident Nyýazow, türkmen türmelerinde "hemme zat satyn alynýar we satylýar ... aýallar zorlanýar ... tussaglara garyşyk iýmit berilýär ... gahar-gazap edilýär" -diýdi.
Gynansagam, aç-açanlyk ýörelgelerine laýyk gelmeýän kazyýet işlerinde türkmen raýatlarynyň ähli hukuklary bozulýar we DZE-da hiç kim jogapkärçilik çekmeýän kanunsyzlyk bar. Muny aşakdaky mysal bilen tassyklaýarys (etiki sebäplere görä, ejir çekeniň adyny we işiň jikme-jikliklerini görkezmeýäris).
16-njy sentýabrda Aşgabatda 25 ýaşly gyzjagazyň işine garaldy. Bir seretseň, adalatyň daşarky häsiýetleri bar ýalydy. Emma iş ýüzünde, gyza aklawçy bilen bary-ýogy 30 minut gürleşmek mümkinçiligi berildi we kazy ýygnakdan 2 minut soň derrew höküm çykardy. Goranmakdan hiç hili subutnama kabul edilmedi. Mundan başga-da, kazyýetiň karary bilen ne aklawçynyň çykyşy, ne-de şaýatlaryň görkezmeleri berilmeýär. (Şu günki Türkmenistanda kazyýetde prokuroryň ygtyýarlyklarynyň aklawçynyň ygtyýarlyklaryndan has ýokarydygyny ýadyňyzdan çykarmaň).
Bize bu işiň ikinji diňlenişigi diýdiler. Kämillik ýaşyna ýetmedik çaganyň bardygyny göz öňünde tutup, ilkinji kazyýet oňa 8 ýyl synag möhletini berdi. Soňra, häkimiýetleriň eden-etdiliklerinden we bikanunlygyndan zeýrenensoň, ikinji kazyýet agyrlaşdyryjy ýagdaýlary tapdy we Daşoguz aýallar koloniýasynda azatlykdan mahrum etmek möhleti bilen 13 ýyl azatlykdan mahrum etdi.
Maglumata görä, ol Türkmenbaşynyň tussaglykdan öňki tussaghanasynda 7 günläp ýenjilipdir we zorlanypdyr. Ol ýerde lukmana ýa-da aklawça ýüz tutup bilmedi. Soň ýüze çykdy: tussag 5 aýlyk göwreli; lukmançylyk resminamalaryna görä, zorlukly hereketler sebäpli düwünçejige zeper ýetdi. Birnäçe wagtdan soň, lukmanlaryň görkezmelerine görä (köpeliş ulgamyna zeper ýetmegi) ýedi aýlyk göwrelilik emeli kesilmeli boldy.
Biz işiň jikme-jikliklerini bilgeşleýin hödürlemeýäris, ýöne Türkmenistanda adalatyň aç-açanlygynyň ýokdugyna we howpsuzlyk gulluklary tarapyndan tussag edilenlere adamkärçiliksiz çemeleşilmegine ünsi çekmegi möhüm hasaplaýarys.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.
