Ewropanyň Dikeldiş we Ösüş Banky, bankyň otuzynjy paýdarlar ýygnagynyň öňüsyrasynda çap edilen raýat jemgyýeti toparlarynyň täze hasabatyna görä, awtokratik reimesimleri goldamak üçin her ýyl karz berýän milliardlarça ýewronyň öňüni almak üçin köp işledi. Gündogar Europeewropanyň we öňki Sowet Soýuzynyň ykdysadyýetini täzeden gurmak üçin.
1991-nji ýylda döredilen BDÖB şondan soň Demirgazyk Afrikany hem öz içine aldy, emma demokratiýany we kanunyň hökmürowanlygyny ösdürmek mandaty bilen ýeke-täk bank bolup galýar. Geçen ýyl BDÖB maýa goýumlary rekord derejede 11 milliard ýewro ýetdi.
Emma arslan paýy, adam hukuklaryna we demokratik dolandyryşa hormat azalýan iki ýurt - Türkiýe we Müsür boldy. BDÖB teoretiki taýdan "köp zat üçin köp, az üçin az" ýörelgesine eýerýär, bu erkinlikleriň ýaramazlaşan ýerinde maýa goýumlarynyň azalýandygyny aňladýar.
Aslynda, raýat azatlyklarynyň ep-esli gowşamagyna sebäp bolan adam hukuklary krizisiniň çuňlaşmagy sebäpli, bank 2019-njy ýylda 1 milliard ýewrodan 2020-nji ýylda 1,7 milliard ýewro çenli Türkiýä maýa goýumlaryny takmynan iki esse ýokarlandyrdy. Hasabatda demokratiýa hormat goýulýan iň pes ýurtlarda: Belarusda, Müsürde, Türkmenistanda, Türkiýede we Özbegistanda bank karzlary barlanýar.
Ukraina boýunça geçirilen mysal, BDÖB-nyň hususy sektora maýa goýmak meselesine garşy çykýar. Bu, BDÖB müşderilerine kanunyň gowşak dolandyrylmagyndan, kazyýet ulgamynyň işlemezliginden we çalt ýol bilen rugsat bermek, senagat monopoliýalary, salgyt ýeňillikleri, hökümet subsidiýalary we hökümetiň her dürli çäreleri arkaly klan kapitalizminiň artykmaçlyklaryndan peýdalanan ýagdaýlary görkezýär. Döwlet tarapyndan maliýeleşdirilýän ýer konfiskasiýalary daýhanlaryň garyplaşmagyna we täze kärhana oýunçylarynyň elinde ulanylmagyna sebäp boldy. Polisiýa oligarhlara garşy protestleri basyp ýatyrmak üçin ýerleşdirildi we garaşly kazyýetler jemgyýetçilige strategiki gatnaşmak arkaly tankytçylary gorkuzmak üçin ulanylýar.
CEE Bankwatch Network-nyň EBRD syýasaty boýunça işgäri Fidanka MakGrat: “BB-ne demokratiýany ösdürmek we adam hukuklaryny goramak üçin has köp zat edip biler we etmeli. BDÖB-ni awtoritar hökümetler bilen syýasy gepleşiklerini gowulandyrmaga, yhlaslylygy güýçlendirmäge we adam hukuklary kepilliklerini ýerine ýetirmäge çagyrýarys. “Çig jogapkärçilik” guramasynyň ýerine ýetiriji direktory Kit Watters: “Türkmenistan ýaly awtoritar re withim bilen otuz ýyllap işlemek bazar ykdysadyýetine, plýuralizme ýa-da demokratik reforma getirmedi.
BDÖB-ni gatnaşygyň esasy ýörelgesi hökmünde 1-nji madda tüýs ýürekden we çynlakaý dolanmaga we adam hukuklarynyň gödek bozulmagy üçin türkmen hökümetini jogapkärçilige çekmäge çagyrýarys. " Özbek Adam Hukuklary Forumynyň ýerine ýetiriji direktory Umida Niýazowa: “BDÖB-nyň Özbegistanyň pagta pudagyna maýa goýmagy aladalandyrýar. Taryhy taýdan zähmet hukuklarynyň gödek bozulmagy bilen baglanyşykly kompaniýalar, şol sanda mejbury çaga we ulularyň zähmeti bilen baglanyşykly kompaniýalar, degişli sosial we daşky gurşawy talap etmezden millionlarça dollarlyk karz aldylar.
Raýat jemgyýeti we garaşsyz kärdeşler arkalaşyklary gaty çäklendirilen ýurtda serişde tassyklanmazdan ozal has köp barlag we balans bolmaly ". CIHRS üçin EUB-niň uly wekili Lesli Pikemal: “BDÖB amal edýän ýurtlarynda has az prinsip üçin has köp durmuşa geçirmeli. Müsür BDÖB-nyň syýasy mandatyny aç-açan ýerine ýetirip bilmeýär. On müňlerçe syýasy tussag, gynamalaryň yzygiderli ulanylmagy we ýygy-ýygydan zor bilen ýitirim bolmagy muny subut edýär. Mandatyny ýerine ýetirmek we Müsüre 7 milliard ýewrodan gowrak maýa goýumyny goramak üçin Bank adam hukuklaryna, kanunyň hökmürowanlygyna we demokratik dolandyryşa syýasy maýa goýmaly. ”
Ynsan hukuklary barada Türkmen Helsinki Fondy.
