Ýokary bilimiň ýerine "Ruhnama".
1-nji iýundan bäri Türkmenistanda Moskwa Döwlet Uniwersitetiniň, Oksfordyň we Sorbonnyň diplomlary ykrar edilmedi. Buny, Leningrad politehniki institutyny gutaran prezident Nyýazow isledi. On müňlerçe ýaş hünärmen işsiz. Ýurtda öz uniwersitetleriniň abraýyny ýokarlandyrýarlar, bu ýerde talyplara Beýik Watançylyk urşunyň 1941-nji ýylda däl-de, eýsem türkmenleriň rus boýuntyrygynyň astynda galan ýylynda başlandygy öwredilýär.
"Häzirki döwürdäki türkmenler, okuwyňyzy dowam etdirmän, özüňiziň üstüňizde işlemek işini bes edýänçäňiz bilim alarsyňyz, okuwyňyzy dowam etdirmeseňiz, nadana öwrülersiňiz. Aýratynam bilimli adamlara baş egýärin." Bu, türkmenleriň ýazan iň möhüm türkmen kitaby bolan Ruhnamadan sitata. Emma şu günden başlap sorag, bilimli adamlar diýip kimi hasaplamaly, ilkinji düzedişler girizildi. Türkmenbaşy 1993-nji ýyldan soň Russiýanyň uniwersitetlerinden diplom alanlara egilişik etmekden ýüz öwürdi. Ilki bilen, ýurduň rus dilli ýaşaýjylary hakda gürleşýäris.
"Indi ruslar bu ýerden gysylýar. Ruslar gysylansoň, ilatyň ösen bölegi gysylýar" -diýip, Türkmenistanyň rus jemgyýetiniň başlygy Anatoliý Fomin aýdýar- "Guramamyz hasaba alynmady. "Bize zerurlyk ýok, sebäbi biz jemgyýetiň guramaçylykly bir bölegi. Jemgyýetiň guramaçylykly bölegi hemişe Türkmenbaşy ýaly diktatora garşy durup biler".
Häzirki wagtda Türkmenistanda takmynan 100 müň rus ýaşaýar. Täze kanunyň kabul edilmegi bilen olaryň köpüsi ýurtdan çykmaly bolarlar. Rus jemgyýetiniň habaryna görä, her gün 25-e çenli maşgala Russiýa gidýär. Emma bu ýerde-de ýeke galmaýarlar. Türkmebaşy bilen baglanyşykly bolmadyk meseleleri ara alyp maslahatlaşmaga Türkmenistanda ýa-da daşary ýurtlarda rugsat berilmeýär. Açyk söhbetdeşlik bermek diýmek: Russiýa gitmäge entek wagty bolmadyk garyndaşlary üçin höküm çykarmak. "Jenap Nyýazow:" Biz hiç kimi kowmarys. Olaryň özbaşdak gidýändiklerine göz ýetireris. Adynyň efirde tutulmazlygyny haýyş eden bir türkmen immigranty şeýle diýýär.
Türkmen ýolbaşçylary diňe bir ruslary däl, umuman alanyňda ähli bilimli adamlary ýurtdan çykarmak barada aňly syýasat alyp barýarlar. Rus ýokary biliminiň Aşgabat şäherine laýyk gelmeýändigini çaklamak ýerliklidir, sebäbi bu ýerde uzak wagtlap okaýarlar. Iň azyndan dört ýyl. Türkmen uniwersitetlerinde talyplar bary-ýogy iki ýyl okaýarlar, ýagny rus hünärment mekdeplerine garanyňda az we okuw netijeleri Türkmenistanda ýokary bilimiň belli bir aýratynlygyny görkezýär. Immigrant şeýle diýýär: "Bizde gaty başarnykly bir oglan bar, ol uniwersitete girdi. Taryhdaky synagda, Beýik Watançylyk urşy haçan bolandygyny soraldy. Ol:"1941-1945-nji ýyllarda.", "Ýok", Olar oňa jogap berdiler. - Beýik Watançylyk urşy XIX asyrda bolupdy. Sebäbi şondan soň türkmenler rus boýuntyrygynyň astyna düşdi ".
Türkmen häkimiýetleri hasam öňe gidip, Sowet diplomlaryny ykrar etmekden ýüz öwüren bolsa gerek. Görnüşinden, olary diňe bir zat saklaýar: Türkmenbaşynyň özi, ýagny jenap Nyýazow, ýagny öňki 1967-nji ýylda Leningrad politehniki institutyny gutaran talyp. Adatça terjimehalynyň bu bölümini höwes bilen ýatlaýar.
Görnüşinden, ýaş türkmenlere ylymda çuňňur bilim gerek däl. Türkmenbaşynyň "Ruhnama" eseriniň "ölmez" işi bilen hemme zada ýol görkezmek ýeterlikdir. Mysal üçin, şeýle çuňňur pikiri belläp geçip bilersiňiz: "Häzirki wagtda ýaşlary nädip terbiýelesek – ertirimiz şeýle hem bolar".
Andreý Medwedew.
"Westi" gepleşigi (RTR)
