Türkmenistandan daşky gurşawy goramak boýunça hünärmen Andreý Zatokany goramak barada Halkara jemgyýetçilik komitetiniň döredilmegi hakynda 23-nji ýanwarda yglan edildi.
Halkara Sosial-Ekologiýa Bileleşiginiň Geňeşiniň agzasy, Türkmenistanda hemişelik ýaşaýan Russiýanyň raýaty Andreý Zatoka 2006-njy ýylyň 17-nji dekabrynda Daşoguz şäherinde ownuk bidüzgünçilikde aýyplanyp tussag edildi. Iki hepde bäri tussag edilmegiň sebäpleri barada maglumat ýokdy, ne garyndaşlary, ne-de dostlary onuň bilen habarlaşmaga mümkinçilik tapmady. Soň bolsa bidüzgünçilikde aýyplanandygy barada maglumat alyndy. Bu hili düzgün bozma üçin tussaglyk möhleti 15 gün, ýöne bu wagtdan soň Andreý Zatoka boşadylmady. Munuň tersine, öýünde we kärdeşlerinde gözleg geçirildi we oňa e-poçta "ygtyýarnamasyz" ulanmakda aýyplama bildirilmäge synanyşyldy. 2007-nji ýylyň 5-nji ýanwarynda Andreý Zatokanyň garyndaşlary oňa üç ýyldan bäş ýyla çenli azatlykdan mahrum etmek jezasy berilýän ýaraglary, güýçli we zäherli maddalary bikanun saklamakda aýyplanandygyny bildiler. Tutulan adama gijikme bilenTürkmenistanyň raýaty aklawçy berildi, sebäbi bu ýurduň kanunlaryna görä daşary ýurtly aklawçylar resmi goragçy bolup bilmeýärler.
Zatokanyň kärdeşleri, Russiýada, Merkezi Aziýada we halkara daşky gurşaw guramalarynda wekilçilik edýärler we şeýle komitet döretmek kararyna geldiler, hususan-da, birnäçe ýurtda birnäçe ýüz jemgyýetçilik guramasynyň wekilleriniň ýüz tutmalaryny we aladalaryny göz öňünde tutup, Russiýanyň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň we beýleki ýurtlaryň resmi wekilleriniň eden çykyşlary türkmen hâkimiyetleri tarapyndan manyly jogaby bolmazdan galýar. Komitetiň beýanynda “Andreý Zatokanyň mysaly Merkezi Aziýa ýurdundaky islendik başgaça pikiri ýok etmek kampaniýasynyň dowamydyr” -diýip bellenýär.
Komitet Andreý Zatokany goramaga we derrew boşatmaga gönükdirilen çäreleri başlatmak, guramak we kömek bermek isleýär we kampaniýany goldamak üçin dürli ýurtlaryň, halkara we döwletara guramalarynyň, Türkmenistanyň hökümeti bilen hyzmatdaşlyk edýän ýurtlaryň ýolbaşçylaryna ekology goramak üçin ýüz tutýar.
Andreý Zatokany goramak boýunça halkara komitetiň egindeş başlyklary Kaýşa Atahanowa (Gazagystan Respublikasynyň hökümete degişli däl guramalaryň EkoForumy), Swýatoslaw Zabelin (Halkara Sosial-Ekologiýa Bileleşigi, Moskwa), Oleg Saruk (Birleşen Milletler Guramasynyň Çölleşmäge garşy göreş konwensiýasynyň (RIOD) Merkezi Aziýa boýunça utgaşdyryjy komitetiň başlygy, Özbegistan), Alekseý Ýablokow (Merkezi we Demirgazyk Aziýa we Gündogar Ýewropa, Gündogar Ýewropa üçin Tebigaty goramak boýunça halkara bileleşiginiň geňeşçisi (IUCN – МСОП) boldular.
11-nji ýanwarda Andreý Zatokanyň ykbaly bilen baglanyşykly meseläniň Russiýanyň prezidenti Wladimir Putiniň Prezident Geňeşiniň agzalary bilen raýat jemgyýeti institutlarynyň we adam hukuklarynyň ösüşini öňe sürmek baradaky maslahatynda ara alnyp maslahatlaşylandygyny ýatladýarys.
17-nji ýanwarda Russiýanyň Daşary işler ministri bilen Türkmenistanyň Daşary işler ministriniň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy, onda Andreý Zatokanyň meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy. Russiýanyň Aşgabatdaky ilçihanasy türkmen häkimiýetlerine konsullyk işgäri bilen tussag edilen rus raýatynyň arasynda ýygnak guramak barada haýyş iberdi, emma şu wagta çenli Russiýanyň konsuly bilen duşuşyk gazanyp bolmaýar. Zatokanyň işiniň eýýäm 20-nji ýanwarda başlamaly kazyýete geçirilendigi baradaky maglumatlar tassyklanmady. Derňew işleri dowam etdirilýär.
Maglumat gullugy IA REGNUM: Zatoka Andreý Lwowiç (1956-njy ýylda doglan) - tebigaty goramak boýunça halkara meşhur ekolog we jemgyýetçilik işgäri, Ýekaterinburgdaky Ural döwlet uniwersitetini biolog derejesi bilen tamamlady. 1982-nji ýylda maşgalasy bilen Türkmenistana göçdi. 1992-nji ýyla çenli Gaplaňgyr döwlet goraghanasynda işledi. 1992-nji ýyldan 2003-nji ýyla çenli çagalaryň daşky gurşaw terbiýesi we habarlylygy bilen meşgullanýan Türkmenistanda ilkinji hökümete degişli bolmadyk Daşoguz ekologiýa guramasynyň esaslandyryjysy we egindeş başlygy boldy - Türkmenistanyň häkimiýetleri tarapyndan guramanyň mejbury ýapylmagyna çenli. 19 ýurtdan 300-den gowrak jemgyýetçilik daşky gurşaw guramasyny birleşdirýän Halkara Sosial-Ekologiýa Bileleşiginiň düýbüni tutujy we egindeş başlygy.
IA Regnum.
