Şwesiýanyň ÝB prezidentligi Türkmenistan bilen täze söwda şertnamasyna gol çekenden soň adam hukuklary mandatyny goramaly boldy. Şwesiýanyň ÝB-däki ilçisi Ulrika Barklund-Larsson 29-njy iýulda EUObserver-a beren interwýusynda "Adam hukuklary Şwesiýa üçin we ÝB-niň prezidenti hökmünde möhüm ähmiýete eýe, olar şertnamanyň möhüm elementidir" -diýdi.
“Has giňişleýin aýdylanda, adam hukuklary we kanunyň hökmürowanlygy ÝB-niň Türkmenistan we tutuş Merkezi Aziýa sebiti bilen gatnaşyklarynyň esasyny düzýär.”
Hanym Barklund-Larsson iki adam hukuk topary Şwesiýanyň täze şertnamanyň ýerine ýetirilişini tankytlandan soň şuňa meňzeş sözleri aýtmaga mejbur boldy.
27-nji iýulda ÝB-niň daşary işler ministrleri wagtlaýyn söwda şertnamasyny (WSŞ) tassykladylar we bary-ýogy dört setirden ybarat beýannama berdiler we tebigy gaz gorlary bolan diktatorlyk bolan Türkmenistandaky syýasy ýagdaý barada hiç hili düşündiriş bermedi.
WSŞ Brýusselde ençeme ýyllap dowam eden söweşiň mowzugu bolupdy, bu ýerde ÝB-niň energiýa howpsuzlygy üçin etiki ýörelgelerini pida etmeginden gorkulýar.
Açyk jemgyýeti institutyndan Žaklin Heýl: "[agza döwletler] WSŞ-nyň asuda kabul edilmegi, ÝB-niň Demirgazyk Koreýa we Birma bilen deňeşdirilende dünýäniň iň ýapyk rejimleriniň birine garşy gowşak pozisiýasynyň iň soňky mysaly" -diýdi.
Ynsan hukuklaryny goraýjy “Human Rights Watch” guramasynyň wekili Weronika Goldston "Ylalaşygy kabul edenlerinde hatda adam hukuklaryny agzamaýandyklary hem bu meseleleri çözmekde hakyky ygrarly däldikleri barada köp zat aýdýar" -diýdi.
Soňky birnäçe aýyň içinde ÝB bilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky gatnaşyklar ÝB-niň sebitde gaz geçirijisini gurmak meýilnamalaryna paralel güýçlenip başlady.
Ýewropanyň ýokary derejeli diplomatlary we işgärleri 29-njy iýulda Aşgabat we Daşkende syýahat etdiler we Ýewropa Komissiýasy iki paýtagtda ilçihanalary açmak isleýär.
Şwesiýa, resminamany Ýewropa Parlamentine tassyklamazdan ozal, Türkmenistan bilen has giň dostlyk we hyzmatdaşlyk şertnamasyny tassyklamak üçin Fransiýa we Angliýa garaşýar.
Oktýabr aýynda ÝB Özbegistana garşy soňky sanksiýalary, ýarag embargosyny ýatyrmak meselesini ara alyp maslahatlaşar. Bu sanksiýalar 2005-nji ýylda demonstrantlar gyrylandan soň girizildi.
Türkmenistan bilen WSŞ, adam hukuklary çynlakaý bozulan halatynda şertnamanyň wagtlaýynça ýatyrylmagyna sebäp bolup biljek "togtatmak" maddasyny öz içine alýar, ýöne ÝB işgärleri haýsy düzgün bozulmanyň togtadylmagyna sebäp bolup biljekdigini aýdyp bilmediler.
Andrýu Rettman
Terjime Inosmi.ru
Çeşme :: EUObserver (Belgiýa)
