Täze prezident Gurbanguly Berdimuhammedowyň döwründe Türkmenistanda ýolbaşçy işgärler nesliniň “arassalygy” ýörelgesine esaslanýar. Bu ýörelge öňki döwlet baştutany Saparmyrat Nyýazow tarapyndan girizildi.
Dolandyryş işgärlerini we döwlet işgärlerini saýlamagyň hakykatdanam “üýtgeşik” usuly ýurduň öňki prezidenti Saparmyrat Nyýazow tarapyndan oýlanyp tapyldy.
Ol, 2002-nji ýylyň awgust aýynda Türkmenabat şäherinde Halk Maslahatynyň wekilleriniň öňünde eden çykyşynda, orta we ýokary derejeli ýolbaşçylaryň hünär ussatlygy meselesiniň gaty ýiti durýandygy sebäpli, ýolbaşçy wezipelere dalaşgärleriň üçünji nesle çenli nesil şahasyny göz öňünde tutup saýlanmalydygyny aýtdy.
Şondan bäri ýokary wezipelere dalaşgärleriň hemmesi ýakyn we uzak garyndaşlary, ýanýoldaşynyň garyndaşlary hakda maglumat berip başlady.
Häkimiýetleri galp nesil şahasy bilen aldamak mümkin däl.
Häkimiýetlere berlen nesil şahasynda (oka-aňtaw gullugy!), ýolbaşçylyga dalaş edýänleriň hemmesi hemme zady görkezmeli we hiç zady gizlemeli däl. Mysal üçin, öz jenaýat ýazgylaryňyzy ýa-da doganyňyzyň, giýewiňiziň, daýyňyzyň jenaýat ýazgylaryny gizlemek ýa-da garyndaşlar hakda ýoýulan ýa-da nädogry maglumatlary bermek mümkin däl - aldaw we gizlemek gaty çalt ýüze çykýar. Bu nukdaýnazardan Türkmenistanyň aňtaw gullugy, Türkmenbaşynyň ýurdy dolandyran ýyllarynda köp tejribe toplady we ýurduň ähli raýatlarynda diýen ýaly giňişleýin maglumat bankyny döretdi.
Geldymyrat atly ýaş ýolbaşçy: "Diňe diri garyndaşlar hakda maglumat bermek bilen çäklenmän, eýsem o dünýä giden ata-babalaryňyzyň jaýlanan gonamçylygyny hem görkezmeli!"-diýip gürrüň berýär.
Şol ýatdan çykmajak Halk Maslahatyndan alty ýyldan gowrak wagt geçdi; işgärleri saýlamak usulynyň “oýlap tapyjysy” indi diri däl, ýöne häzirki prezidentiň döwründe alyp barýan işleri ýaşamagyny we gülläp ösmegini dowam etdirýär.
Deputatlar giňeldilen maglumatlar berilmeli.
Şeýlelik bilen, 2008-nji ýylyň ahyrynda saýlanan türkmen mejlisiniň täze düzüminiň geljekki orunbasarlary - dalaşgärleri hödürlemezden we saýlawlara taýýarlanmazdan ozal häkimiýetlere ýakyn we uzak garyndaşlary barada giňişleýin maglumat berdiler.
Saýlawdan geçmedik dalaşgärleriň biri nesil şahasynyň “zerur ýerlerde” barlandygynda, gaty ýadandygyny ýada salýar, gamlandy – pikire batdy: eger kakasynyň, ejesiniň, aýal doganlarynyň ärleriniň we doganlarynyň aýallarynyň tarapynda köp garyndaşlaryň arasynda iş kesilen birini tapsalar näme etmeli ?!
Netijede, bu adam yzda galdy - oňa saýlawlara gatnaşmaga rugsat berilmedi we näme sebäpdendigi syr bolup galdy ...
Ýurtda köp adamlar nesliniň arassalygyny barlamak bilen ylalaşýarlar
Ýurtda köpler şeýle seresaply işgärleriň saýlanylmagynyň zerur we esaslydygyna ynanýarlar: tötänleýin adamlary seljerýär we jenaýatçylykly geçmişi bolan adamlara hökümet, howpsuzlyk we hukuk goraýjy guramalara girmäge rugsat bermeýär.
Şeýle-de bolsa, Türkmenbaşy döwründe-de bir degişme bolupdy, onuň manysy şeýleräkdi: ýurduň ilatynyň üçden bir bölegi eýýäm tussaglykdan çykdy, üçden biri türmede, üçünjisi henizem bu ykbala garaşýanlardyr. Türkmen jemgyýetinde ösen taýpa agzybirliginiň şertlerinde bu maşgalada azyndan bir jenaýatçynyň bolmagy ähtimallygynyň artýandygyny aňladýar. Özüňiz däl bolsaňyz hem, hökman giň ýaýran maşgalaňyzda birini taparsyňyz ...
Tejribe, ýokary ministrlige ýa-da ýolbaşçy wezipä ýüz tutmak “arassa” nesliň adamyň edepliliginiň we ýokary adam häsiýetleriniň kepili däldigini görkezýär, bu ministrler kabinetiniň we Türkmenistanyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň soňky mejlislerinde köplenç subut edildi. Bilşiňiz ýaly, şol wagt hökümet işgärleriniň takmynan onlarçasy işinden boşadyldy.
D. Nazarow
Doýçe Welle.
