12-nji sentýabrda eýýäm Türkmenistanyň mekdeplerinde okuw kitaplarynyň ýoklugy hakda ýazypdyk. Şol bir wagtyň özünde, türkmen metbugaty täze okuw kitaplarynyň çykmagy barada habar berýär. Fiziki hilini göz öňünde tutup, bu täze okuw kitaplarynyň hili barada eýýäm ýazdyk. Bu kitaplarda sahypalar ýyrtylýar we agdarylvar, ýumşak gapaklar çalt süpürilýär. Indi täze okuw kitaplarynyň hili, içerki mazmuny barada gürrüň bermek isleýäris.

Häzirki 2006-njy ýylda Döwlet neşirýat gullugy 2-nji synp üçin matematika okuw kitabyny neşir etdi. Awtorlar M. Nobatow we K. Atabaýew. Başlangyç synp mugallymlarynyň pikirine görä, bu okuw kitaby şeýle bir gowşak welin, ondan çagalary okatmak mümkin däl diýen ýaly, mugallymlar işlerinde köne subut edilen mesele kitaplaryna ýüz tutmaly bolarlar.

Ine, bu gollanmadan käbir bölekler. "2-nji synp üçin matematika" prezidente wepalylyk kasamynyň teksti bilen başlaýar, soňra prezidentiň 40 ýaşynda portreti. Indiki sahypalarda - Türkmenistanyň nyşanlary - gerbi, baýdak we gimniň teksti. Diňe şondan soň hakyky matematika gelýär. Ýurtda neşir edilen mekdep okuw kitaplarynyň ýokarda görkezilişi ýaly, mowzugyna garamazdan, birmeňzeş başlanýandygyny aýtmalydyryn.

Çagalaryň çözmeli meseleleri gaty geň. Şeýlelik bilen okuw kitabynyň 16-njy sahypasynda aşakdaky meseläni tapyp bilersiňiz (No. 25): “Mukaddes Ruhnamadaky “türkmen halky” bölümi 60 sahypadan, “Türkmenleriň döwleti” bölüminde bolsa 16 sahypa köp. Ikinji bapda näçe sahypa bar?

Ýa-da 27-nji sahypadaky 85-nji mesele: Mukaddes Ruhnamanyň “Türkmenler” bölümi 9-njy sahypada, 77-nji sahypada bolsa “Türkmenleriň ýoly” bölümi başlaýar. "Türkmen" bölümi näçe sahypadan ybarat?

"5-nji synp üçin matematika" bu okuw kitabyndan kän bir tapawudy ýok. Okuw kitaby 2000-nji ýylda neşir edildi, awtorlary S. Atdaýew, G. Şadurdyýew we H.Geldiýew. Mysal getireliň.

849-njy mesele: “1995-nji ýylda Türkmenistanyň ilaty 4 million 460 müň adamdy. Ýurdumyzyň 5 millionnjy raýaty 1999-njy ýylyň fewral aýynda Balkan welaýatynda dünýä geldi. Bu gyza Beýik Gurbansoltan eje Türkmenbaşynyň ejesiniň hormatyna Gurbansoltan dakyldy. 1995-nji ýyldan 1999-njy ýyla çenli Türkmenistanyň ilaty näçe adam köpeldi? "

888-nji mesele: “Pagtaň 25 sentinden 6050 metr mata öndürilýär, 265 kg. sary un 86 kg. pagta süýümi, 38 kg. sabyn alynýar. 5 tonna pagtadan bu önümleriň näçesini alyp bolýar?

907-nji mesele: “1991-nji ýylyň 27-nji oktýabrynda Türkmenistan garaşsyz boldy. 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda bitarap boldy. Türkmenistan garaşsyzlykdan soňra bitarap statusyna eýe bolmanka näçe gün geçdi? "

Ýöne awtoryň Bilim ministrligi baradaky pikiriniň hakyky "eseri", 2-nji synp üçin "Zahmet okuwy" okuw kitaby diýip atlandyryp bolar. Awtorlary M. Nobatow,

N. Çaryýew, O.Jumaýewa. 2005-nji ýylda Döwlet neşirýat gullugynda Aşgabatda neşir edildi.

Sahypalary agdaraňyzda dürli duýgular ýüze çykýar: bu oba hojalygy tehniki mekdebiniň okuwçylary üçin okuw kitaby, aşpezlik mekdebi ýa-da ýeňil senagat uniwersiteti, ýöne asla ýaňy okamagy öwrenen 8 ýaşly çagalar üçin okuw kitaby däl.

Elbetde, başda Beýik Türkmenbaşynyň zähmet hakdaky kitaplarynda aýdanlary hakda. Soň bolsa baplar we abzaslar bar, olaryň sanalmagy haýran galdyrýar! - Oba hojalygy näme öwredýär;

- Miweleri nädip ýygnamaly; - Gül ösdürip ýetişdirmek we olara ideg etmek;

- Güýz ekin meýdanlary; - Tohumlaryň güýzde ekilmegi;

- Gurallar; - Kagyz bilen nädip işlemeli;

- Karton bilen işleýän wagtyňyz seresaplyk; - Kartonyň hilini nädip barlamaly;

- Kartonyň görnüşleri we onuň aýratynlyklary - Kartonyň ulanylýan ýerinde (suratlar kartonyň ulanylyşynyň mysallaryny görkezýär: gutapjyklar, aýakgaplar, demir üçin gutular);

- Oýnawaç awtoulaglaryny sökmek we ýygnamak: awtoulag, ýerüsti hereketlendiriji maşynlar, kranlar; Başga bir bapyň başlangyjy: Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy Ruhnamada şeýle ýazýar: "Ýaşamak ukyby işlemek ukybydyr." Mundan başga-da:

Awtoulaglar adamlaryň işini nädip aňsatlaşdyrýar? - Matalary ulanmak;

- Ýüň we ýüpek matalar; - Matanyň hilini barlamak;

- Sapaklary ulanmak; - düwmeler;

- Gök önümleriň görnüşleri; - gök önümleri ulanmak;

- Gök önümler bilen stol düzmek; - ýumurtga gabygyndan senet ýasamak;

- Gamyş bilen nädip işlemeli. Şol bir manysyz resmi dilde ýazylan bularyň hemmesini kiçi mekdep okuwçylary öwrenmeli ...

“2-nji synp üçin şekillendiriş sungaty” okuw kitaby has gowy täsir galdyrmaýar, onda seresaplylyk bilen göz öňünde tutulýar: eksperimental. Awtory I. Nobatow. Okuw kitaby Bilim ministrligi tarapyndan tassyklandy we 2001-nji ýylda neşir edildi. Onda aşakdaky baplar bar:

- Suratkeşler nähili işleýärler? Guaş. Guaş we onuň reňkleri bilen tanyşlyk. - Ýaşyl meýdanlary çyzmak.

- Gök önümler we miweler - natýurmort. - Baglaryň güýz peýzažlary.

Ýöriteleşdirilen sungat mekdebi üçin okuw kitaby bolan bolsa, hemme zat düşnükli bolardy. Ýöne näme üçin ilkinji ertekilerini özbaşdak okamagy öwrenen adam, guaş, natýurmortlary, peýzažlary hakda bilmeli we hatda okuw kitabynda iň içgysgynç mowzuklary okamaly?

Bilim ulgamynyň işgärleri türkmen çagalaryna ene dilini öwretmäge aýratyn ähmiýet berýärler. Döwlet neşirýat gullugy tarapyndan 2001-nji ýylda neşir edilen 2-nji synp üçin "Ene dili" (Ene dili) okuw kitabyny hem öz içine alýan bolsa gerek. Hemişe bolşy ýaly, kitabyň başynda şol bir kasam, prezidentiň portreti, nyşanlary, gimniň teksti bar. Ine, ajaýyp bir zat gelýär. Türkmenleriň we dünýä edebiýatynyň klassikleriniň ýerine dürli ýaşdaky çagalar üçin ajaýyp goşgular, hekaýalar, ertekiler ýazanlaryň ýerine ... häzirki diri žurnalistleriň gazet neşirleri bar.

Şonuň üçin ikinji synp okuwçylary Daşoguz žurnalisti Baba Şyhyýewiň “Ýaňlan, dutar” goşgusyny ýatda saklamaga çagyrylýar. Ine, okuw kitabynyň sahypalarynda kärdeşi Ýa.Saparow, "Türkmenistan - Türkmenbaşy" goşgusy öň gazetleriň birinde çap edilipdi. Beýleki tekstleriň awtorlary K.Ýollyýew we Ş.Şadurdyýew hem žurnalist, olaryň goşgulary we gazet makalalaryndan bölekler okuw kitabynda çap edilýär; "Garagum" žurnalynyň redaktory -S.Öraýewiň, "Türkmenistan" gazetiniň redaktory K. Ylýasowyň öňki neşirleri hem bu okuw kitaby üçin tekst hökmünde ulanylýar.

Aslynda, 2-nji synp üçin “Ene Dili” hatda häzirki wagtda ulanylmagy hem gadagan edilip bilner, sebäbi okuw kitabynda Prezident S.Nyýazowyň çagalygy baradaky makaladan bölekler ulanan awtorlaryň biri, öňki metbugat sekretary Kakamyrat Ballyýewdir. Ýakynda "Esger" gazetiniň öňki baş redaktoryny Türkmenbaşy 17 ýyl azatlykdan mahrum etdi. Görnüşi ýaly, çagalara Magtymgulynyň, Zeliliniň we türkmen edebiýatynyň beýleki klassikleriniň goşgularynda däl-de, şübheli häsiýetli gazet neşirlerinde neşir edilen makalalardan öwredilýär, üstesine-de adamlar jenaýatçy diýip yglan edildiler ...

Bu okuw kitabynyň awtorlary A.Hojamammedowa, Ş.Kullekow, A.Hydyrgulyýew.

2005-nji ýylda neşir edilen E.Honýakowanyň we T.Hojamedowanyň 2-nji synpy üçin "Rus dili" okuw kitabynda adaty kasamdan, portretden, nyşanlardan we gimnden başga-da, Saparmyrat Türkmenbaşynyň Altyn asyryň Beýik Altyn Ýaşlygyna buýruklary hem bar. Ýylyň we hepdäniň günleriniň milli nyşanlary hem şu ýerde çap edilýär. Okuw kitabynyň özünde çagalara milli atlary we rus dillerini ýatda saklamak teklip edilýär.

Türkmenistanda mekdep okuwçylary tarapyndan ulanylýan we neşir edilmeginiň türkmen gazetleri tarapyndan gaty ses bilen habar berilýän beýleki okuw kitaplarynyň mysallary we beýany bilen okyjylary ýadatmalyň. Aslynda okuw kitaby bolmasa okamak has gowy bolup bilermi?

TIPÇ.