Halkara metbugat institutynyň (International Press Institute, IPI) habaryna görä, Özbegistan we Türkmenistan žurnalistlere güýçli basyş edýän ýurtlar bolmagyny dowam etdirýärler.

NBCA synçylary çaklamalarynda gamly bolup, ýagdaýyň gowulaşmagy üçin zerur şertleriň ýokdugyna ynanýarlar.

10-njy fewralda IPI-nyň her ýyl metbugat azatlygy boýunça geçirilen gözleginde "döwlet işgärleri garaşsyz we tankydy sesleri dymdyrmak üçin žurnalistlere garşy galp aýyplama ýöredýän" Aziýa yklymyndaky ýagdaýa ünsi jemledi.

Türkmenistanda žurnalistler türmä basylýar we yzarlanýar.

Mysal üçin, 2008-nji ýylyň iýun aýynda Azatlyk Radiosynyň erkin žurnalisti Sazak Durdymyradow tussag edildi we iki hepde türme görnüşli psihiatrik edarada saklandy, şol ýerde bolsa gynamalar boldy.

Ondan soň žurnalist daşary ýurt habar beriş serişdeleri bilen hyzmatdaşlyk etmekden ýüz öwürendigi barada ýazmaça dil haty bermäge mejbur boldy.

Türkmen hökümeti ýurduň metbugatyna düýpgöter gözegçilik edýär we prezident Saparmyrat Nyýazow ölenden we Gurbanguly Berimuhammedowyň häkimiýet başyna geçeli bäri metbugatyň ýagdaýy gowulaşmady.

Synyň Özbegistana bagyşlanan bölüminde adam hukuklary aktiwisti we žurnalist Salidjon Abdurahmanowyň geçen tomus neşe gaçakçylygy maksady bilen galp aýyplamalar bilen tussag edilendigi ýatlanýar.

Mundan başga-da, Halkara metbugat instituty, yzarlamalardan gorkup, onlarça özbek žurnalistiniň ýurtdan çykmaga mejbur edilendigini görkezýär.

Özbegistan hökümeti akkreditasiýany ýatyrmak we žurnalistlere yzygiderli basyş etmek bilen daşary ýurt habar beriş serişdeleriniň wekillerini - BBC, Doýçe Welle, Azatlyk radiosy we Russiýanyň NTV teleýaýlymyny Özbegistandan gitmäge mejbur etdi.

Ýerli habar beriş serişdeleriniň we onlaýn neşirleriň köpdügine garamazdan, ýurtda žurnalistleriň habar bermäge hukugy bolmaýan gadagan beýanlaryň sanawy bar.

Fergana jülgesindäki žurnalistleriň biri: "Gaty senzura ýazmak höwesimizi aldy" -diýdi.

Özbegistanda we Türkmenistanda köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň synçylary žurnalistikanyň esasy maksadynyň - tomaşaçylara obýektiw maglumatlary ýetirmegiň bu ýurtlarda ýokdugyna, žurnalistleriň hünär taýdan döredijilik mümkinçilikleriniň ösmeginiň çäklidigine we häkimiýetleriň ösmegine ähli taraplaýyn päsgelçilik döredýändigine ünsi çekýärler.

Daşkentdäki bir žurnalist, daşary ýurtlarda geçirilen okuwlara gatnaşandan soň, MNB işgäri tarapyndan geljekde şuňa meňzeş çärelere gitmegi maslahat bermeýän düýpli sorag edilendigini aýtdy.

Habarçy: "Islän zadymyzy ýazyp başlarys öýdüp gorkýarlar" -diýip žurnalist pikir etdi.

Ýokla, Aşgabat žurnalistleriniň biri şonda-da häkimiýetleriň henizem metbugatyň erkin işlemegine we “isleýşi ýaly” ýazmagyna rugsat bermejekdigini aýtdy.

Onuň pikiriçe, hökümet žurnalistleriň hakykaty daşary ýurt habar beriş serişdelerine ýazmagyndan we häkimiýetler üçin ýakymsyz bir zadyň dünýä jemgyýetçiligine mälim bolmagyndan has gorkýar.

Žurnalist: "Ýurdumyzda daşary ýurt habar beriş serişdeleri bilen hyzmatdaşlyk içalyçylyk bilen deňdir" -diýdi.

NBCA-nyň Türkmenistandaky metbugat hünärmeni geçen güýzde daşary ýurt neşiriniň wekili ýerli radio kanallarynyň biriniň habarçysyna bilim temasyna material ýazmak haýyşy bilen ýüz tutanda bir wakany ýada salýar.

Habarçy elhençlik bilen ýüz öwürdi.

"Türmä gitmek islämok" -diýip ol aýtdy.

NBCA