Türkmenistanda Saglygy goraýyş ulgamynyň “özgertmesiniň” üçünji tapgyry başlandy. Döwlet baştutanynyň karary bilen ýurtdaky ähli hassahanalar paýtagta geçirilýär.

Türkmenistanyň prezidentiniň ähli sebit we etrap hassahanalaryny ýapmak we lukmançylyk hyzmatlaryny paýtagtda jemlemek karary ýurtda we daşarda nägilelige we gahar-gazaba sebäp boldy.

Türkmenbaşy 28-nji fewralda geçirilen hökümet ýygnagynda “Näme üçin tutuş ýurt boýunça hassahanalar gerek, ol ýerde lukman nämä gerek, näme üçin gowy hünärmenleri obalarda sarp edýäris? Paýtagtda işlesinler "-diýip aýtdy.

“Watanymyzyň ýaşaýjylary paýtagta gelip, şu ýerde bejergi alarlar. Garyplar döwlet eýeçiligindäki klinikalary alýarlar, has baý adamlar bolsa özüni dolandyrýan hassahanalara ýüz tutmalydyrlar. Hiç kim lukmançylyk kömegi bolmazdan galmaz! "-diýdi. Bu, saglyk işgärleriniň uly göwrümli azalmagynyň üçünji tapgyry bolar. Iki ýyl ozal 12 000 adam işden aýryldy we geçen ýyl 15 000 kiçi lukmançylyk işgäri harby gulluga çagyrylanlar bilen çalşyldy. Emma häzirki etap has köp saglyk işgärlerini işden çykarar.

Türkmen raýatlary, kararyndan bir hepde öň döwlet baştutanynyň göz operasiýasy edilendigi, munuň üçin Germaniýadan ýörite çagyrylan hirurglar topary tarapyndan amala aşyrylandygyna aýratyn gaharlanýar.

Hünärmenleriň pikiriçe, umumy garyplygy göz öňünde tutup, häzirki wagtda ýurduň ilatynyň aglaba köplügi türkmenbaşy näme diýse-de asla lukmançylyk kömegi bolmazdan galyp biler.

Diňe poliklinikalar etrap merkezlerinde galar, bu ýerde gyssagly däl hassalara paýtagta bejermek üçin ugrukdyrmalar berler, ýöne öz hasabyna.

Döwlet baştutany, uzak sebitlerden paýtagta gitmek üçin bir türkmen raýatynyň Aşgabatda syýahat, ýaşamak we iýmit üçin pul tygşytlamalydygyny, hatda tölegli synaglar, diagnostika we bejergisi üçin ep-esli mukdarda pul tygşytlamalydygyny-da göz öňünde tutmady. Mundan başga-da, käbir ýerlerden gelmek birnäçe sagat alýar we adatdan daşary ýagdaýlarda adam gyssagly lukmançylyk kömegine mätäç bolsa, wagt meselesi durmuş we ölüm meselesine öwrülýär.

Taksi sürüjisi Merdan, Gumdagdaky (Aşgabatdan 390 km) garry ene-atasynyň Türkmenbaşyny ň soňky başlangyjyna haýran galandygyny aýtdy. “Kakam ýürek hassasy, ýylda iki gezek etrap hassahanasyna barlag we bejergi üçin gidýär. Indi ol Aşgabat şäherine gitmeli bolar we pensiýasy bilen ýylda azyndan bir gezek muny etmek gaty kyn bolar "-diýdi.

Türkmenbaşy paýtagtyň lukmançylyk edaralarynyň daş-töwereginde gyssagly lukmançylyk kömegini berip biljekdigini öňe sürýär. Ýurtda howa tiz kömek diýlip atlandyrylýan bir zat bar we, megerem, prezident muňa bil baglap, sebitlerden agyr näsaglary gyssagly paýtagtda eltip bermek mümkinçiligi barada gürledi. Aslynda, 2001-nji ýyldan bäri we şu güne çenli howa tiz kömek gullugynyň tutuş respublikan üçin diňe bir dikuçary bar.

Telekeçi Gülşirin: "Men Türkmenistanyň gündogaryndaky Gazojakda ýaşaýaryn. - Aşgabat şäherine barmak üçin Kerki şäherine iki sagat sürmeli we ol ýerden hepdede iki gezek paýtagta uçýan uçar bar. Ýiti appendisit keseli bar bolsa, ýa-da Hudaý saklasyn, ýürek agyry ýüze çyksa, men diňe 10 sagadyň içinde paýtagtda, soň bolsa belli günlerde bolup bilerin.

Ýurduň hemme ýerinde keselhanalaryň ýapylmagy hassahana gitmäge mejbur bolan maşgalalara agyr zarba urar. Bu, esasanam çagasy syrkawlaýan maşgalalary üçin has dogrydyr. Häzirem Aşgabat şäherine sebitlerden gelen çagalaryň ene-atalaryna, esasanam garyndaşlary bolmadyklara gaty kyn düşýär.

Şäherdäki çagalar hassahanasynyň golaýynda ýerleşýän bir öýüň ýaşaýjysy Natalýa Dawydowna şeýle diýýär: “Aşgabatda adamlar çagalar hassahanalarynyň golaýynda ýerleşýän jaýlaryň hassahanadaky çagalaryň ene-atalary pul sorap ýa-da gijäni geçirmek üçin rugsat bermegini sorap gapysyny kakanda hiç kimi geň galdyrmaýar.. Bejergi we ýaşaýyş üçin serişdesiniň bolmaýşy ýaly ene-atalaryň akymynyň näçeräk artjakdygyny göz öňüne getirip bolar.”

Aşgabat çagalar hassahanasynyň şepagat uýasy şeýle diýýär: "paýtagtly dälleriň tutuş maşgalalary penjireleriň aşagynda ýatýarlar, çagalary biziň hassahanamyzda". - Sowukda-da, yssyda-da ulular we çagalar ýorgan-düşek ýaýýarlar we ýerde ýatýarlar, şol ýerde çaý iýýärler, nahar iýýärler. Ozal hassahananyň administrasiýasy munuň bilen göreşýärdi, ýöne indi olara üns bermegi bes etdiler. Her niçigem bolsa gitjek ýerleri ýok".

Keselhanalaryň enjamlary bilen baglanyşykly ýagdaý hem gowy däl.

Aşgabat klinikalarynda hassalaryň köpüsi, hyzmatlaryň gymmatlygyna garamazdan, idegiň hiliniň pesdiginden zeýrenýärler; hünärmenler we häzirki zaman enjamlarynyň ýetmezçiligi agdyklyk edýär.

Döwlet lukmançylyk institutyny eýýäm garaşsyz Türkmenistanda gutaran ýaş lukmanlar köplenç halkara lukmançylyk tejribesinde ulanylýan latyn terminleri bilen tanyş däl.

“Köne mekdebiň” tejribeli hünärmenleri ýa işden çykaryldy ýa-da öz islegi bilen işden çykdylar.

Öňki çaga lukmany Swetlana Iwanowna klinikadan 2002-nji ýylda çykandygyny, "prezidentiň saglygy goraýyş pudagynda ömürboýy aýdyňlaşdyrylan syýasatyna" eýermek islemeýändigi we döredilen halk bejergisi bilen adamlara çemeleşmek islemeýändigi bilen düşündirýär, ýaralary dezinfeksiýa etmek üçin antiseptik ýerine kül, ýa-da içgeçmeden düýe tikeniniň berilmegi.

"Prezidentiň Germaniýadan ýörite çagyrylan nemes lukmanlary tarapyndan geçirilen göz operasiýasyndan bir hepde soň hassahanalary ýapmak kararyna gelendigi geň zat"-diýdi. Emma adamlar dymýarlar. Adamlar diňe öýleriniň aşhanalarynda nägileligini bildirýärler. Prezidenti gaty ses bilen tankytlamak howply.”

"Bu şeýle täsir galdyrýar, Prezidentiň bilkastlaýyn lukmançylygy, medeniýeti we bilimi ýok edýändigini, halkyny izolýasiýa, sowatsyzlyga we indi ýok bolmagyna sebäp bolýar "-diýip, iki döwürde - iki rejimi ýaşan, bilimli türkmenlerden bir ýaşuly zeýrendi.

IWPR.