Human Rights Watch ÝB-ni Türkmenistanda adam hukuklary meselesini gyssagly gozgamaga çagyrýar.
Human Rights Watch Ynsan hukuklaryny goraýjy halkara adam hukuklary guramasy Ýewropa Bileleşigini 9-njy aprelde Brýusselde energiýa çeşmeleri we watanynyň mümkin bolan BSG goşulmak mümkinçiligi barada gepleşikler geçirmek üçin gelen Türkmenistanyň Daşary işler ministri Raşid Meredowa basyş görkezmäge çagyrýar, diýip Alternative Turkmenistan News habar berýär.
Meredowyň ÝB-niň ýokary wekili Katrin Aşton we beýleki Ýewropa resmileri bilen duşuşyklar geçirmegine garaşylýar. Human Rights Watch olary Türkmenistanda adam hukuklary meselelerini gozgamaga çagyrýar.
“ÝB işgärleri ýokary derejeli ýygnaklary geçirmek we Türkmenistanda adam hukuklary ýagdaýynyň gowulaşmagy üçin aç-açan basyş etmek üçin bu seýrek pursatdan mahrum bolmaly däldir. Türkmenistanyň tebigy baýlyklarynyň jezasyzlygy [adam hukuklarynyň bozulmagy üçin] aklap bilmejekdigini we ýurduň adam hukuklary baradaky ýazgylarynyň ÝB bilen gatnaşyklaryň çuňlaşmagyna päsgel berýändigini açyk görkezmeli"-diýip, Human Rights Watch guramasynyň Ýewropa we Merkezi Aziýa boýunça müdiriniň orunbasary Reýçel Denber aýtdy.
Ynsan hukuklaryny goraýjy Human Rights Watch guramasynyň metbugat beýanatynda tebigy gaza baý Türkmenistanyň dünýäniň iň repressiw döwletlerinden biridigi aýdylýar. Türkmen hökümeti, syýasatlaryndan sähelçe sorag edilendigi üçin adamlara haýbat atýar, azar berýär we tussag edýär. Syýasy tussaglar türkmen türmelerinde kynçylyk çekýärler, zor bilen ýitirim bolanlar bar, söz azatlygy, ýygnanyşmak, hereket we wyždan azatlygy hukuklary berk çäklendirmelere sezewar edilýär. Ýurt garaşsyz gözegçilik üçin ýapyk diýen ýaly, raýat jemgyýeti we habar beriş serişdeleri, asla hereket etmäge rugsat berilse, aç-açan we erkin hereket edip bilmeýärler.
Adam hukuklaryny goraýjy Human Rights Watch guramasynyň bellemegine görä, on ýyldan gowrak wagt bäri Türkmenistanyň adam hukuklary baradaky ýazgysy Hyzmatdaşlyk we Işewürlük şertnamasyna (HIŞ) gol çekilmegi arkaly ÝB bilen gatnaşyklaryň täzelenmegini togtatdy. Ýewropa Parlamenti, Ýewropanyň Daşarky Hereket Gullugy, Ýewropa Komissiýasy we ÝB-ne agza ýurtlaryň köpüsi tarapyndan goldanan bu şertnamany tassyklamagy birnäçe gezek yza süýşürdi.
Denber: "ÝB Türkmenistanda yzygiderli adam hukuklarynyň bozulmagyna dogry jogap bermek mümkinçiligini elden gidirdi, emma Meredowyň sapary wagtynda ýagdaýy düzedip biler" -diýdi. “Biz türmeden çykmakda ejir çekýän adamlaryň ykbaly we nirededigi baradaky maglumatlary, hususan-da, 2002-nji ýylyň noýabr aýynda Türkmenistanyň öňki prezidenti Saparmyrat Nyýazowyň janyna kast etmek synanyşygyna gatnaşanlykda aýyplananlaryň ykbaly we nirededigi barada doly maglumat bermäge çagyryp bileris."
2008-nji ýylda Ýewropa Parlamenti türkmen hökümetine anyk şertleri öňe sürdi, bu ýerine ýetiriş ÝB bilen gatnaşyklary täzelemäge mümkinçilik berer. Bu şertler syýasy tussaglaryň boşadylmagyny, hökümetiň daşary ýurda gitmegindäki päsgelçilikleriň aýrylmagyny, garaşsyz hökümete degişli bolmadyk guramalaryň hereket azatlygyny üpjün etmegini we BMG-nyň adam hukuklary guramalarynyň Türkmenistanda erkin işlemegi üçin ýurda girmegini öz içine alýar, diýip Human Rights Watch ýatladýar.
Fergana.Ru
